‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

S Nazariy bilimlardan foydalaniladigan mashqlar

Maktab amaliyotida mashqlar o'tkazish uchun о‘quvchiiarning 

nazariy bilimlariga murojaat qilishning ba’zi yoilari belgilangan. 

Bu ishning eng keng tarqalgan,  lekin eng kam samarali usuli dars 

rejasida  ko‘zda  tutilgan  mashqlami  bajarishda  tayaniladigan 

ma’lum  tushunchalar  va  qoidalami  og‘zaki  qayta  tiklashdir. 

Mashqlami  bajarishdan  oldin  nazariy  materialni  takrorlashning 

samaraliroq  usuli  mazkur  materialni  qoilash  bo‘yicha  amaliy 

topshiriqlami  qo‘yishdir.  Bunday  topshiriqlarga  tanlanma  diktant 

o‘tkazishda ma’lum so'ziar yozishni, nutqning ma’lum bo‘laklarini 

qisqa  vaqt  ichida  tahlil  qilishni,  nutqning  ahamiyatli  qismlarini 

ajratishni, didaktik tarqatma material bilan ishlashda ma’lum orfog- 

rammalami  qayd  qilishni,  masalalar  yechishda  asos  bo‘ladigan 

matematik  ifodalar bilan ishlash va hokazolami  kiritish  mumkin. 

Mashqlar  o‘tkazishda  nazariy  materialga  murojaat  qilishning 

navbatdagi  usuli  o‘quvchining  keyingi  amaliy  ishni  bajarishdan 

oldin uning yo‘llarini asoslashidir. Amaliy ishlami bajarish vaqtida 

nazariy asoslash pedagogik jihatdan o‘zini oqlagan. Bu usulni ikki 

variantda  bajarish  mumkin.  Bular  navbatdagi  ishni  keng 

tushuntirish va sharhlashdan iboratdir.  0 ‘quvchilar bilan ulaming 

tayyorgarligidagi  ayrim  kamchiliklarini  to‘ldirish  bo‘yicha 

ishlashda  navbatdagi  ishlami  keng  tushuntirish  o‘zini  ancha 

oqlagan.  Bunda  aw al  o‘quvchidan  keng  mushohada  yuritishni 

talab  qilish  lozim  va  talabni  bajarish  esa  hisoblash  usulini 

chuqurroq  anglashni  ta’minlaydi.  Mushohada jarayoni  asta-sekin 

kengaya  boradi  va harakatlar  ma’lum  tartibda,  ketma-ket  amalga 

oshadi.  Hisoblash usulini asoslovchi qoidaning yo'naltiruvchi roli 

yo‘qoladi va u faqat qiyinchilik tug‘ilganida eslanadi.

164

---