Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги

4.1.1 Объектни меъморий кузатув-текширув ишлари 
Меъморий текширув ишлари объектнинг тарихий ва меъморий-бадиий 
қийматини, бундан ташқари унинг ҳажмий-тархий ечимини шаклланганлиги 
қонуниятларини аниқлаш (баҳолаш) учун ўтказилади. 
Меъморий кузатув жараѐнида объектнинг меъморий- тарихий, меъморий 
шаклий ва функционал - технологик қиймати аниқланади. 
Объектнинг меъморий-тарихий қиймати, тарихий ва маданий 
ѐдгорликлар мақомига эга бўлган объектларга хосдир (жойлардаги 
ѐдгорликларни сақлаш давлат органлари материаллари бўйича). 
Объектнинг меъморий- шаклий қиймати ушбу объектнинг шаҳарсозлик 
нуқтаи назаридан бошқа объектлар билан ўзаро жойлашишидан келиб чиқади. 
Объектнинг функционал-технологик қиймати бинонинг ҳажмий-тархий 
ечими параметрларини қайта шакллантириш имкониятидан келиб чиқади. 

---

87 
Меъморий кузатув ишлари натижаси бўйича объектда қўшимча қурилиш 
имконияти, оралиқларни кенгайтириш масалалари ўз аксини топади. 
4.1.2 Атроф муҳит таъсири
Текшириш вақтида ташқи (табиий) ва ички (функционал) таъсирлар 
(омиллар) тўлиқ ҳисобга олинади, чунки бу омиллар объектга юклатилган 
эксплуатацион муддатда муҳим аҳамиятга эга бўлиб, объектга минимал 
сарфланадиган куч ва маблағ миқдорига таъсир қилади. 
Объектни текшириш мақсадига қараб, мухандислик-геологик қидирув 
ишларига алоҳида аҳамият берилади. 
Қидирув-изланиш ишлари: 
- объект майдонининг текширилиш мақсадига қараб, мухандислик-
геодезик суръати билан ва бино (иншоот)ларнинг жойлашиши схемасини; 
- ер ости сув сатҳи (асосий йўналишлар бўйича литологик профил ва 
қирқимлар) ҳақидаги маълумотлар билан биргаликда қурилиш майдонининг 
мухандислик-геологик қирқимлари; 
- мавжуд пойдеворларнинг, уларда кўрсатилган дефектлар ва лойиҳа 
меъѐрлари талабларидан чекланишларни инобатга олган ҳолдаги (агар улар 
мавжуд бўлса) ўлчамли чизмалари; 
- қурилиш майдонидаги грунт таркибининг физик-механик ҳолати 
ҳақидаги маълумотларни кўзда тутади. 
Кузатув ишлари мобайнида техноген турдаги омилларнинг, замин 
грунт 
таркибининг 
мустаҳкамлиги 
ва 
зўриқиши, 
объектнинг 
зилзилабардошлиги ва эксплуатацион сифатларига кўрсатилаѐтган салбий 
таъсирлари баҳоланади. 
Текширув ишлари вақтида бино ва иншоотларга таъсир этувчи 
қуйидаги: ҳаво муҳити, атмосфера намлиги, қуѐш радиацияси, салбий таъсир 
қилувчи ҳарорат ва ҳ.к. омиллар ҳисобга олинади. 

---

88