Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

7.7. Гидравлик боғловчи моддалар 
Гидратли оҳак таркибида 6-20% гача тупроқ бўлган кальций ва 
магнийли карбонат тоғ жинсларидан - бўр, оҳактош, доломитлашган ва 
мергелли оҳактошни 800-1000
0
С да куйдириб олинади. Оҳактошни куйдириш 
жараёнида унинг оғирлиги 44%, ҳажми эса 12-14% камаяди. 
Қурилишда оҳак асосида олинадиган оҳак-кул боғловчилари ҳам 
қоришмалар ва автоклавда буюмлар тайёрлашда ишлатилади. Бунда 
майдаланган оҳак миқдори 10 дан 40% гача бўлиши мумкин. Боғловчининг 
қуюқланиши бошланиши 25 дақиқадан кейин, охири 24 соатгача.
Гидравлик оҳакнинг хақиқий зичлиги 2,2-3,0 г/см
3
, ўртача зичлиги 500-
800 кг/м
3
. 
7.8. Портланцемент 
Портланцемент - бу клинкерни майда қилиб туйиб олинган 
маҳсулотдир. Клинкер -хомашё аралашмасини (75% СаСО
3
- оҳактош ва 25% 
гил тупроқ) пишгунича қиздириб, таркибида кальций силикат (70...80%), 
алюминат ва алюмоферрит фазалари (20...30%) ҳосил бўлгандаги донадор 

---

маҳсулотдир. Уни туйиш жараёнида клинкерга 3...5% миқдорида гипс 
қўшилади ва пордландцементни қотишини 3-5 соатга секинлаштиради. 
Хом ашё. Ўзбекистондаги цемент заводларида хомашё сифатида асосан 
оҳактош ва гилтупроқ ишлатилади. 
Цемент клинкернинг кимёвий таркиби, оғирлигига кўра % ҳисобида 
қуйидагичадир: CaO-62...68; SiO
2
-20..24; Al
2
O
3
-4…7; Fe
2
O
4
-2…6. 
Илгари айтилганидек гидравлик боғловчи моддалар ҳавода, ҳам сувда 
қотиш хусусиятига эгадир. Буларга портланцемент ва унинг турлари, ҳамда 
гидравлик оҳак киради. Булардан ташқари тошқоллар, куллар, табиий тоғ 
жинс ва моддалари асосида олинган бир қанча гидравлик боғловчи моддалар 
ҳам киради. 
Бу боғловчи моддалар таркибида кальций силикат, кальций алюминат ва 
кальций ферритларни борлиги, уларга гидравлик хоссаларни беради.