Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус

BAKTERIYALAR
Bakteriyalarning hujayralari prokariotik tipga mansub boplib, ularning shakllangan yadrosi yopq, yadro DNK si tsitoplazmadan ajralmagan, membrana tuzilmalari tutashmagan, hujayrada ikkilamchi bopshliqlar mavjud emas. Ribosomalari 70S tipiga mansub.

Bakteriyalarning alohida guruhlari ular opzlashtiradigan energiya va karbon manbaalari bilan farqlanadi. Energiya manbasi sifatida yorug’likdan foydalanuvchi bakteriyalar fototrof bakteriyalar, oksidlanish – tiklanish reaktsiyalaridan foydalanuvchilari esa xemotrof bakteriyalar guruhlarini tashkil qiladi. Energetik jarayonda elektronlar donori sifatida anorganik moddalarni qopllovchi organizmlar litotroflar, organik moddalarni qopllovchilar esa organotroflar deb ataladi. Karbon elementi manbasiga boplgan munosabatiga qarab, barcha tirik organizmlar singari, bakteriyalar ham avtotrof va geterotroflarga boplinadi. Avtotroflar tana tuzilmalarini qurishda yagona karbon manbasi sifatida karbonat angidridni, geterotroflar esa – tayyor organik moddalarni ishlatadi.

Biozararlovchi organizmlar sifatida bakteriyalar alohida guruhlarining keng imkoniyatlari ularning yuqorida qayd etilgan barcha energiya va karbon manbaalari hamda elektron donorlarini qopllay olishi bilan bog’liqdir. Metallar korroziyasini qopzg’atishda qatnashuvchi bakteriyalarning koppchiligi xemotroflardir (1-jadval).