Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус

1-Mavzu. Ma’ruza mashg’ulotining ta’lim texnologiyasining modeli

Biozararlanish asoslari
Biozararlanish-atrof muhitni inson tomonidan unga kiritilgan yangiliklarga javob reaktsiyasidir. Inson yaratgan materiallar va maxsulotlar biosferada sodir boplayotgan tabiiy jarayonlarga kirishib ketib, tabiiy biotsenozlar tarkibiga qopshiladi. Biozararlanish bilan bog’liq boplgan barcha xolatlarda bir tarafdan organizm va atrof muhit boshqa tarafdan inson qopli bilan yaratilgan narsalar bir-biriga tahsir qiladi. Bu komponentlarni opzaro tahsirini avvlambor ularni xopjalik faoliyati va inson turmushi nuqtai nazardan oprganishda biozararlanish muammosi, kompleks ekologik-texnologik yondoshishlarga asoslanadi.

Kompleks yondoshuvlar biozararlantruvchi agentlarni- tirik organizmlarning opzaro tahsirini, ayniqsa shunday holatlarda, qachonki ular turli sistematik, guruhlar, turlar va populyatsiyalarga yoki bir-biridan ekologik uzoq bopganlarida hisobga oladi. Biozararlovchi organizmlarni landshaft-geografik va mintaqaviy faktorlar bilan munosabatlari alohida ahamiyatga ega. Biozararlovchi tahsirning xarakteri va qopllanilayotgan himoya vositalarini samaradorligi, qaysi muhitda jarayonni optishiga bog’liqdir.

Ekologik-texnologik yondoshuvlarda biozararlovchi tahsirdan samarali himoyalanishga imkon beruvchi bashorat qilish nazarda tutiladi. Masalan, ertilayotgan polimerlar strukturasiga biotsid hususiyatga ega elementlarni kiritish, yoki yog’och va mahsulotlarga ularni singdirish.