Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги Фарғона давлат университети Гуманитар факультети

Ташкилот ичидаги мартаба ходимнинг битта ташкилот доирасидаги ривожланиш босқичларининг алмашиниб туришини қамраб олади. У учта асосий йўналишда амалга оширилади:
мартабанинг вертикал йўналиши — бу таркибий поғонанинг янада юқорироқ даражасига кўтарилишидир;
горизонтал йўналиш — фаолиятнинг бошқа функционал соҳасига қўшилиш ёки ташкилий тузилмага қатoий тарзда расман бириктириб қўйилмаган ташкилий тузилмада муайян хизмат вазифасини бажаришдир (масалан, вақтинча ташкил этилган мақсадли гуруҳнинг раҳбари вазифасини бажариш ва ҳоказо). Горизонтал мартабага қўшимча ҳақ тўлаш ҳисобига аввалги босқичдаги вазифаларни кенгайтириш ёки мураккаблаштиришни киритиш мумкин;
марказга интилувчи йўналиш ходимлар учун бирмунча мароқли бўлса ҳам кўпроқ ҳолларда кўзга ташланмайди. Бу — ташкилотнинг раҳбарияти томон қилинадиган ҳаракатдир. Масалан, ходимни ўзи учун илгари қулай бўлмаган учрашувларга, расмий ва норасмий тарздаги кенгашларга таклиф этиш, самимий тарзда мурожаат қилиш ва ҳоказолардир.
Мартабани режалаштириш ва амалга оширишнинг асосий вазифаси иккита мартаба: касбий ва ички мартабанинг ўзаро ёрдам кўрсатишини таoмин этишдир. Ходим ўзининг қисқа ва узоқ муддатли даврга мўлжалланган истиқболини аниқ билиб қолмасдан, шу билан бирга хизматда кўтарилиш учун қандай кўрсаткичларга эришмоғи лозимлигини ҳам билиши лозим. Мартабанинг турли босқичларида ходим турли эҳтиёжларни қондиради.
Дастлабки босқич мактабда ўқиш, ўрта ва олий Маълумот олишни ўз ичига қамраб олади ва 25 ёшгача давом этади. Ана шу давр мобайнида инсон фаолият турини излаш мақсадида бир қанча ишларни алмаштириши мумкин, бу ҳол унинг эҳтиёжларини қондирадиган ва имкониятларига жавоб берадиган бўлгунча давом этади. Агар бундай фаолият тури дарҳол топилса, унинг шахс сифатида ўзини намоён қилиш жараёни бошланади, инсон яшашнинг нормал бўлиши тўғрисида ғамхўрлик қилади.
Қарор топиш босқичи тахминан 5 йил давом этади (25 ёшдан 30 ёшгача). Ходим ана шу даврда танлаган касбини ўзлаштиради, зарур кўникмаларни эгаллайди, унинг малакаси юзага келади, ўзини намоён қилиш содир бўлади ва мустақилликка эга бўлиш эҳтиёжи туғилади. Одатда, бу ёшда оила тузилади ва шаклланади, шунинг учун тирикчилик учун зарур бўладиган „энг кам миқдордан" юқорироқ иш ҳақи олиш истаги пайдо бўлади.