Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълимвазирлиги мирзо улуғбек номидаги

Гигиеник меъѐрлаштириш
- бу ишлаб чиқариш чанги миқдори 
концентрациясини давлат стандарти талаблари даражасида ташкил этиш 
учун огоҳлантирувчи ва жорий назоратларини ташкил этишдир. 
Тизимли меъѐрлаштириш 
- бу ишлаб чиқариш корхоналарида чанг 
миқдорини корхоналар санитар – кимѐвий ва санитар эпидимиологик
текширув лабораториялари ѐрдамида назорат қилишдир. 

---

122 
Ишлаб чиқариш корхоналарида соғламлаштириш тадбирларини 
жорий этиш технологик жараѐнларни турини, чангларнинг таркибини, 
асбоб ва ускуналар, шамоллатиш тизими, қурилиш лойиҳа ечимлари, ишчи 
ходимларларга кўрсатиладиган самарали тиббий ѐрдам, шахсий ҳимоя 
воситаларидан фойдаланиш даражаси билан баҳоланади. 
Бунги кунда зарарли моддаларнинг таъсиридан ҳимояланиш 
усуллари ва воситаларининг замонавий турларига қўйидагиларни киритиш 
мумкин. [21] 
- ортиш - тушуриш ва қадоқлаш жараѐнлари билан боғлиқ технологик 
жараѐнларни автоматлаштириш ва масофадан бошқариш орқали; 
- ѐпиқ цикл билан таъминланган ўзлуксиз жараѐнлашни жорий этиш; 
- парашоксимон маҳсулотларни брикет, паста, суспензия ва қоришма-
лар шаклига алмаштириш орқали;
- чанг ҳосил қилувчи махсулотларни ташиш ва ортишда намлаш 
усулидан фойдаланиш орқали; 
- иш ўрни ва хоналарда умумий ва маҳаллий шамоллатиш 
тизимларини жорий этиш орқали; 
- шахсий ҳимоя воситалари, яъни, кузойнак, газниқоб, респиратор, 
махсус кийим, оѐқ кийими ва бошқаларнинг замонавий турларида 
фойдаланиш орқали; 
Чанг билан боғлиқ касб касалликларини олдини олишда даволаш – 
профилактика тизимининг алоҳида ўрни бор. Бу ишлар соғламлаштириш 
тадбирларини амалга ошириш, ишчиларнинг саломатлигини режали 
назорат қилиш, тиббий назоратни кўчайтириш, ишга кириш ва иш давомида 
мунтазам равишда холатни ўрганиш орқали таъминланади.
Профилактик тадбирлар ичида организмнинг турли чангларга реактив 
ва қаршилик кўрсатиш қобилиятини ошириш мухим аҳамиятга эга. Бу 
ишлар ультра бинафша нурланиш, склеротик жараѐнларни тормозлаш, 
ишқорли ингаляция, овқат таркибига метионин ва витаминларни қўшиб 
истеъмол қилиш орқали амалга оширилади. 
Бугунги кунда, бу каби долзарб ишларни амалга оширишда 
замонавий ахборот коммуникация технологиялари ва хабар бериш 
воситларида унумли фойдаланиш бугунги куннинг устувор вазифаларидан 
биридир. 
Адабиѐтлар 
1. Глебова Е.В. Производственная санитария и гигиена труда, 
Учеб.пособие, Москва, 2003. 
2. Ф.А.Абидова, А.Б.Абидов. Кучли таъсир этувчи заҳарли 
моддаларнинг хусусиятлари, Тошкент , 2013.