Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

 
Таянч иборалар: 
 
Товар-пул муносабатлари, қиймат конуни, талаб, таклиф, қиймат 
шакллари, истеъмол қиймат, эквивалент, бозор, тадбиркорлик, бозор 
инфратузилмаси, бозор тизими, рақобат, молия-кредит тизими, 
биржа бозорлари. 
Саволлар: 
1.Қишлок хўжалигида қиймат қонуни қандай намоён бўлади? 

---

26 
2.Товар ишлаб чиқарувчилар эркинлигини таъминловчи шартлар 
ва уларни амалга ошириш зарурияти нималарга асосланади? 
3.Бозор қандай вазифани бажаради ва унинг қандай кўринишлари 
мавжуд? 
4.Бозор иифратузилмаси нима учун зарур, унинг таркиби 
нималардан ташкил топади ? 
3-БОБ.АГРОСАНОАТ МАЖМУИ ВА УНИНГ 
РИВОЖЛАНИШИ 
«Уч нарса миллатни буюк ва саховатли 
қилади: ҳосилдор ер, ривожланган саноат 
ҳамда одамлар ва товарлар ҳаракатининг 
енгиллиги» 
Ф. Бекон 
 
1.Агросаноат мажмуи тушунчаси, унинг мақсади ва 
таркиби 
 
Бозор иқтисодиёти шароитида иқтисодиёт тармоқларининг, шу 
жумладан, қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг самарадорлиги кўп 
жиҳатдан бошқа тармоқлар ишлаб чиқариш фаолиятига чамбарчас 
боғлиқ. Сабаби, бир тармоқнинг пировард маҳсулоти бошқа бир тармоқ 
учун ишлаб чиқариш воситаси ёки хом-ашёси бўлиб хизмат қилади ва 
унинг тармоқ учун бирламчи қайта ишлаш ёки маҳсулотни истеъмолчига 
етказиб бериш хизматини вужудга келтиради. 
Қишлоқ хўжалиги бир томондан, техника, қишлоқ хўжалиги 
машиналари, ёқилғи мойлаш материалллари, заҳарли кимёвий воситалар, 
минерал ўғитлар, қурилиш материаллари ва транспорт воситалари 
етказиб берувчи саноат билан, иккинчи томондан, таъмирловчи, 
сақловчи, етказиб берувчи, яъни хизмат қилувчи тармоқлар ва ишлаб 
чиқарувчилар билан боғланган. 
Бундан ташқари, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларидан хом-ашё 
сифатида фойдаланувчи, саноатнинг озиқ-овқат, енгил, тўқимачилик каби 
тармоқлари билан ҳам мустаҳкам алоқа мавжуд. 
Саноат ва қишлоқ хўжалиги тармоқлари ўртасида бундай 
алоқадорлик улар базасида, органик жиҳатдан алоқадор бўлган ва ягона 
пировард мақсадга қаратилган агросаноат мажмуи шаклланишувини 
вужудга келтиради. 
Шундай 
қилиб, 
агросаноат 
мажмуи 
қишлоқ 
хўжалигини 
ривожлантириш билан, унинг ишлаб чиқаришга хизмат қилувчи ва 
қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини истеъмолчига етказиб бериш билан 
боғланган иқтисодиёт тармоқларининг тўпламидан иборатдир. Унинг 

---

27 
фаолияти минимал харажатлар ҳисобига мамлакат аҳолисини озиқ-овқат 
маҳсулотлари ва саноатни хом-ашё билан тўлароқ қондиришга 
қаратилган. 
Агросаноат мажмуининг асосий ижтимоий – иқтисодий мақсади 
қуйидагилардан иборат: 

Мамлакатнинг озиқ-овқат муаммосини ҳал қилиш ва унга бўлган 
истеъмолни илмий асосланган меъёрларга яқинлаштириш; 

Аҳолини қишлоқ хўжалиги хом–ашёсидан тайёрланадиган озиқ-
овқат бўлмаган товарларга бўлган талабини қондириш; 

Агросаноат мажмуи корхоналарини ривожлантиришнинг интенсив 
шаклига ўтказиш ва шу асосда пировард маҳсулот ишлаб чиқаришни 
ўстиришни таъминлаш; 

Барча 
тармоқ 
ва 
корхоналарда 
мавжуд 
ресурслар 
салоҳияти(потенциали)дан фойдаланишни яхшилаш ва шу асосда ишлаб 
чиқариш самарадорлигини ошириш; 

Ташқи савдо обороти структурасини, озиқ-овқат маҳсулотларини 
кўпроқ четга чиқариш ҳисобига ўзгартириш. 
Агросаноат мажмуи ўз ичига учта соҳани қамраб олади: