Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

миқдор жихатдан учети
ернинг мавжудлигини, унинг 
мулкдори ва ердан фойдаланувчилар объектлари бўйича ва экин турлари 
бўйича (экинзорлар, кшп йиллик дарахтлар, пичанзорлар, яйловлар) 
тақсимланишини ўз ичига олади. 
Ернинг
сифат жихатдан учети
ер-кадастр районлаштиришни, 
ерларнинг классификациясини, экологик ва технологик хоссалари бўйича 
уларнинг характеристикасини, тупроқ гурухланишлари (группировкалари) 
ини ифодалайди. 
Ернинг учетини олиб боришда унумдор ерларнинг қийматлилик 
даражаси ўрнатилади, нооқилона фойдаланилаётганлари, кам унумли ва 
хатоликларга йўл қўйилган ерлар, қишлоқ хўжалиги экинларидан 
дегредация қилинган ерлар ажратиб олинади.
Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлар уларнинг ишлаб чиқариш 
қобилиятини, жойлашишини ва бошқа хоссаларини ҳисобга олган ҳолда 
баҳоланади. 
Тупроқ бонитировкаси
– бу, таққослама агротехника даражаси ва 
деҳқончилик интенсивлигида ўтказиладиган тупроқнинг унумдорлиги 
бўйича 
таққослама 
баҳоси. 
Бонитировкалашда 
қўлланиладиган 
кўсаткичлар тизимига қишлоқ хўжалиги экинлари ҳосилдорлиги, 
шунингдек, тупроқнинг унга ўзаро боғланган анча барқарор хусусиятлари: 
тупроқнинг, гумуснинг физик таркиби, пастга сингиш миқдори, 
тупроқнинг кислота билан таъминланиши, ювилганлиги ва бошқалар 
киради. Бу кўрсаткичлар билан тупроқ баҳолаш гурухлари бўйича жами
тупроқ балли ҳисобланилади. 

---

137 
Қишлоқ хўжалигида рента муносабатларини тартибга солишнинг 
зарурий шарти ерни иқтисодий баҳолашнинг мавжудлигидир. Бу бир 
томондан, хўжалик юритиш объектив шароитларида дифференциал 
рентани тақсимлашга таъсирини анча асосли чегаралаш, бошқа томондан 
ердан фойдаланувчилар ишларининг сифатини яхшилаш имконини 
беради.