Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлиги Тошкент давлат транспорт университети

Ғилдиракларнинг блокировкаланишига қарши тизим.
АБС тизимининг вазифаси ва тузилиши
Ғилдиракларнинг блокировкаланишига қарши тизим АБС ғилдирак билан йўл орасидаги илашишнинг катта қиймати атрофида бўлиши учун, ғилдиракнинг блокланиб сирпанишига қарши бошқариш учун мўлжалланган. Ғилдирак сирпаниши ғилдирак ва автомобилнинг ҳаракатланаётгандаги йўл сиртининг нисбий ҳаракати сифатида тавсифланади. Ғилдиракнинг бурчак тезлиги унинг эркин тезлигидан катта – шатаксираш ёки ундан паст – чизиқли сирпаниш жараёни содир бўлади.
АБС тизимининг таснифи
1. АБС тормоз кучини чеклаш усули бўйича:

• 
  бир вақтнинг ўзида тўртта ғилдирак учун битта канал;
  
• 
  икки каналли, бир томонда иккита ғилдирак учун, машина томони чапга ёки ўнгга;
  
• 
  кўп каналли, тўртта ғилдиракнинг ҳар бирининг тормозлаш кучини алоҳида тартибга солади.
  

2. АБС тормоз тизимлари турларини фарқлаш хусусиятига кўра:

• 
  тизимнинг дизайн хусусиятлари;
  
• 
  тизимнинг функционал имкониятлари;
  
• 
  компонент таркибида;
  
• 
  операсион хусусиятлари (афзалликлари ва камчиликлари)
  

3. Юритмасининг тури бўйича:

• 
  гидравлик;
  
• 
  пневматик;
  

АБС тормоз тизимининг асосий афзалликлари:
• фавқулодда тормозлаш, ёмон об-ҳаво ва ҳ.к. пайтида автомобилнинг бошқарувчанлигини ва барқарорлигини таъминлайди;
• кўп ҳолларда тўхташ масофасини қисқартиради;
• тормозланиш жараёнининг самарадорлигини оширади;
• автомобилнинг маневрчанлигини яхшилайди.
АБС тизимининг камчиликларидан, юмшоқ йўлларда (тупроқ, қум...) тўхташ масофасини оширади. Бундай вазиятларда, аксинча, ғилдиракларнинг блокировкаланиши маъқул. Тормознинг сўнгги авлодларида бу камчилик бартараф қилинди: тизим сиртнинг турини аниқлаш учун "ўрганадиган" қурилма ва махсус қоплама учун алоҳида алгоритм қўлланилган.