Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлиги Тошкент давлат транспорт университети

1. босимни ушлаб туриш;

2. босимни пасайтириш;

3. босимнинг ошиши.

Ғилдирак тезлиги датчикларига кўра, АБС бошқарув блоки олд ва орқа ғилдиракларнинг тормоз кучларини таққослайди. Уларнинг орасидаги фарқ олдиндан белгиланган қийматдан ошиб кетганда, тормоз кучларини тақсимлаш тизимининг алгоритми ёқилади. Датчик сигналларининг фарқига асосланиб, бошқарув блоки орқа ғилдиракларни блоклаш бошланишини аниқлайди. Орқа ғилдиракларнинг тормоз силиндрида киритиш клапанларини ёпади. Орқа ғилдирак контуридаги босим ўзгармас даражада ушлаб турилади. Олд ғилдиракнинг киритиш клапанлари очиқ қолади. Олд ғилдиракларнинг тормоз силиндрларида босим блокланмагунча ўсишда давом этади. Бундай бошқарув умумий тормоз кучининг катта бўлишига, тормозланиш жараёнининг самадорлигига керак. Яна муҳими, орқа ғилдиракларнинг блокланиб қолиши, автомобилнинг ҳаракатланиш йўлагидаги турғунлигини йўқотишига, ва натижада хавфсизликни ҳам таъминланмаслигига олиб келади.

Шатаксирашга қарши тизим – АСР
АБС тизими тормоз механизмида содир этилаётган тормозловчи моментнинг ғилдиракка келтирилган қиймати ғилдиракнинг йўл билан илашиш шартидан ортиб кетишидан содир бўладиган ғилдиракнинг блокировкага – айланмай қотиб қолишига ва ерда сирпаниб сурилишига йўл қўймайди.
Автомобил ҳаракатига қаршилик кучи ғилдиракларнинг йўл билан илашиш шарти кучидан катта бўлса, етакчи ғилдиракларга келтирилган момент ҳар қанча катта бўлмасин, ғилдираклар шатаксираб, автомобил ҳаракати учун етарли куч ярата олмайди. АСР тизими ғилдиракларнинг шатаксираши олдини олади.
АСР тизими йўл билан ғилдиракнинг илашиши автомобил ҳаракатланиши учун етарли бўлмаган шароитда ҳайдашни сезиларли даражада осонлаштиради, автомобилнинг турғунликда ҳаракатланишини таъминлайди (расм 4.11). Датчиклар ёрдамида ғилдиракларнинг айланиш тезлиги реал вақт режимида кузатилади. Агар улардан бирининг шатаксираши аниқланса, тизим двигателдан келаётган буровчи моментни камайтиради ёки шатаксираши бошланган ғилдиракни қисқа-қисқа тормозлаш орқали айланиш тезлигини пасайтиради.

Расм 4.11. Автомобилнинг АСР бор – узлукчиз чизиқ ва АСР йўқ – пунктир чизиқ ҳаракат траекторияси
Турли маркали автомобилларда ишлаб чиқарувчининг танлови асосида АСР тизими қуйидаги савдо номларига эга:

•