Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистон Республикаси транспорт вазирлиги Тошкент давлат транспорт университети

1-мавзу. Автомобилларнинг автоматик бошқариш тизимларини ривожланишининг асосий босқичлари
Автомобил тарақиётининг қонунияти жамият ривожи асосида шаклланадиган талаблари ва умум техника тараққиётининг имкониятлари билан аниқланади.
Техник билим тарақиётининг қуйидаги босқичлари белгиланган:

• 
  Илмийликка асосланиш олди босқичи (18 аср иккинчи ярмигача) – техник билим эмперик усул билан эришилди ва илмий асосланганликдан фойдаланилмаган босқич бўлди;
  
• 
  Техник илмни шаклланиш босқичи (18 аср иккинчи ярми ва 19 асрнинг 70-йиллари) – табиий илмий билимлардан фойдалана бошланиш ва дастлабки техник илмнинг пайдо бўлиш босқичи;
  
• 
  Классик босқич (20 аср ўрталаригача) – бир қатор техник назариялар шаклланиши, келажак ривожланишга асос солиш босқичи;
  
• 
  Замонавий босқич (20 аср ўрталаридан) – техник илмнинг на фақат табиий илм, шу билан бирга ижтимоий соҳа илми билан уйғунлашиш босқичи.
  

Сўнги 50-60 йиллар ичида информасион (маълумот) базанинг катталашиш даражаси жадаллашди (расм 1). Бунга ахборот технологиялар ва махсулотлари асос солди.

Расм 1. Ахборотлар базасининг ўсиш диаграммаси
Бу ривожланиш табиийки соддадан мураккабга қараб содир бўлади.



Расм 2. Автомобил ривожининг тасвири
Автома́тика'>1.1. Автоматиканинг асосий тушунчалари ва таърифлари.
Автома́тика (грекча αύτόματος — мустақил ишлайдиган) — инсоннинг бевосита иштирокисиз жараённи амалга оширадиган техник воситалар ва услублар яратувчи фан ва техниканинг соҳаси. Шу билан бирга, Автома́тика — автоматик ишлайдиган механизмлар, ускуналар мажмуасидир.
Техникани (конструкцияни) ёки Технологик жараённи бошқаришни автоматлаштиришдан мақсад – инсоннинг бевосита иштирокисиз бошқариладиган объектга таъсир этувчи ташқи омилларни, ўзаро боғлиқликдаги ички параметрларни хисобга олиб жараённи юқори самарали бошқариш, ташкил этиш билан юқори сифат кўрсатгичли натижа олиш.