Banklarbo‘shpulmablag‘lariniyig‘ishvaularnikapitalgaaylantirishfunksiyasinibajaraturibbo‘shpuldaromadlarivajamg‘armalariniyig‘adi. Jamg‘aruvchi (bo‘shmablag‘ egasi) o‘zmablag‘larinibankkaishonibtopshirganiva bank bumablag‘lardanfoydalanganiuchunma’lumfoizhisobidadaromadoladi. Bo‘shpulmablag‘larihisobidanssudakapitalifondivujudgakeladivabu fond iqtisodiyottarmoqlarinikreditlashuchunishlatiladi.
Tijoratbankiningbo‘shturganmablag‘larnijalbetish, ularnikapitalgaaylantirishfunksiyasiasosiyfunksiyalardanhisoblanib, jalbetilganmablag‘lardandaromadqarzmablag‘larigabo‘lgan ta lab vataklifasosidashakllanadi.
Bankningvositachilikoperatsiyalaribozoriqtisodiyotitiziminirivojlantirishborasida bank faoliyatidatavakkalchilikvanoaniqlikningoldiniolishgasharoityaratadi. Pulmablag‘lari bank vositachiligisiz ham kreditorvaqarzoluvchiorasidamuomaladabo‘lishimumkin, ammo bubilanmablag‘larniyo‘qotishxavfidarajasioshadivamablag‘larnio‘zvaqtidaqaytaribololmaslikmuammolariyuzagakeladi. Bu muammolarningyuzagakelishishundaniboratki, kreditorvaqarzoluvchibir-birovihaqidayetarlidarajadama’lumotgaegaemasligi, mablag‘largabo‘lgan talab ningtaklifbilandoimomiqdoranvabirvaqtdatengemasligidadir. Tijoratbanklarimablag‘larnidepozitgajalbetishi, ssudaberishimumkin. Bank o‘zaktivlaribo‘yichakengdiversifikatsiyausuliniqo‘llabomonatlarniqaytaraolmaslikxavfidarajasinikamaytirishimumkin.
Iqtisodiytizimniqaytaqurishuchunasosanvabirinchigaldaichkixo‘jalikjamg‘armalarigatayanishlozim. Tijoratbankimoliyabozorigakreditresurslariga talab bilankirarekan, nafaqatiqtisodiyotdamavjudbo‘lganbarchajamg‘armalarnimaksimaldarajadayig‘ishga, balkijoriyiste’molnichegaralashbilanjamg‘armanishakllantirishgasamaralita’sirko‘rsatmog‘ilozim. Jamg‘armamablag‘larnishakllantirishdatijoratbanklaridepozitsiyosatiningta’sirikatta. Omonatchilargayuqorifoizlardantashqari, bank kreditlarigayuqorikafolatvaishonchlilikkerak. Omonatlarniqo‘yishdaxavfsizlikbilanbirqatordamijoztijoratbankifaoliyatihaqidayetarlichama’lumotgaegabo‘lishivabubilan u bankningmoliyaviyahvoligabahoberaolishimumkin.
Tijoratbanklarifaoliyatidaasosiyo‘rinnikorxona, tashkilotlarni, aholinivaturlisubyektlarnikreditlashegallaydi. Kreditlashjarayoninitashkilqilishda bank moliyaviyvositachirolinio‘ynaydi. U bo‘shturganmablag‘larnijalbqiladivao‘znomidanmijozlargavaqtinchafoylanishgaberadi. Bank kreditihisobidaniqtisodiyotningmuhimtarmoqlari – sanoat, qishloqxo‘jaligi, savdovaboshqalarmoliyalashtiriladivaishlabchiqarishnikengaytirishgaasosbo‘ladi.
Tijoratbanklarishartnomaasosidabir-birlariningmablag‘larinidepozit, kreditshaklidajalbetishlari, joylashtirishlari, o‘zustavlaridako‘rsatilganboshqao‘zarooperatsiyalarniamalgaoshirishlarimumkin.
Mijozlargakreditberishvao‘zzimmasigaolganmajburiyatlarnibajarishuchunmablag‘ yetishmayqolgantaqdirdatijoratbanklarikreditresurslariolishbo‘yichaMarkaziybankkamurojatqilishlarimumkin.
Tijoratbanklarioperatsiyalaribo‘yichafoizstavkalariularningo‘zlaritomonidanmustaqilbelgilanadi. Ammo bustavkalardavlatpul-kreditsiyosatining bosh yo‘nalishlaridabelgilabberiladiganfoizstavkalarisiyosatigaasoslanganbo‘lishilozim.
Bozoriqtisodiyotigao‘tishdavridaqimmatliqog‘ozlarbozoriningyaxshitaraqqiyetmaganbosqichlaridaiqtisodiyotdamavjudbo‘lganasosiymoliyaviyresurslarbanklargaomonatlarnijalb qi lishorqaliamalgaoshiriladi.
Banklarningkeyingifunksiyasibumustaqilsubyektlararoto‘lovoperatsiyalariniamalgaoshirishfunksiyasidir. Rejaliiqitsodiyotdavridabarchato‘lovlarbirginaDavlatbankiorqaliamalgaoshirilgan, hisob-kitoblarningbundaytizimidato‘lovlarniamalgaoshirishdadavlato‘zikafilbo‘lardi. Mustaqiltijoratbankitiziminishakllantirishhisob-kitobtiziminingajralishigaolibkeladivabanklaro‘zzimmalarigaoladiganjavobgarlikdarajasinioshiradi. MFO hisobvaraqlaridanfoydalanganholdaamalgaoshiriladiganhisob-kitoblaro‘rnigabanklararohisobningkorrespondentschotlargao‘tishi ham javobgarlikdarajasiningko‘payishigaolibkeldi. Bundaysharoitdatijoratbanklari, mi jozlarhisob-kitoblaribo‘yichato‘lovlarnio‘zvaqtidaamalgaoshirilishibo‘yichamas’uldir.
Bozoriqtisodiyotigaasoslanganbarchamamlakatlardatijoratbanklariiqtisodiyotningto‘lovmexanizmidayetakchio‘rintutadi.
Iqtisodiyotto‘lovlariniamalgaoshirishniislohqilishvarivojlantirishorqalimamlakatimizto‘lovtizimidatijoratbanklariningo‘rnikengaymoqda. Undantashqaritijoratbanklarimoliya- valutabozoridafaoliyatko‘rsatishi, ya’niqimmatliqog‘ozlarchiqarishivaularnijoylashtirishi, sotibolishi, mijozlarga har xilaxborotlar, maslahatlarberishbilanshug‘ullanishimumkin.
Tijoratbanklariyuqoridakeltirilganfunksiyalarasosidaquyidagioperatsiyalarnibajaradi: