Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон республикаси

 
2.3-расм. Бошқарув даражалари пирамидаси ва ходимларнинг малакаси 
Бошқарувнинг юқори бўғинида юқори малакали менеджерлар, фирманинг 
бошлиғи, унинг ўринбосарлари (ректор, проректорлар) жойлашади. Уларнинг 
бош вазифаси стратегик режалар қабул қилиш ва фирмани бошқариш. 
Бошқарувнинг ўрта бўғинида ўрта малакали менеджерлар ва 
мутахассислар жойлашади (бўлим, факультет, цех, сменалар, участкалар 
бошлиқлари, илмий ходимлар ва ҳ.к.). Уларнинг бош вазифаси фирмани 
функционал режаларини қабул қилиш ва тактик масалаларни ечиш. 
Бошқарувнинг қуйи бўғинида қуйи малакали менеджерлар, иш 
бажарувчилар жойлашади. Уларнинг асосий вазифаси- вазиятга ўз 
компенетенциялари доирасида оператив реакция қилиш.
Ташкилотда стандарт процедуралар мавжуд. Стандарт процедуралар-бу 
ҳар хил вазиятларда топшириқларни бажаришнинг аниқ ва равшан қоидалари. 
Улар ташкилот фаолиятиниг барча томонларини қамраб олади: оддий 
технологик операциядан тортиб то ҳужжатларни юритиш, ҳаттоки, 
ходимларнинг ўзаро муносабатларигача ўз ичига олади. 
Бошқарув даражалари 
Стратегик 
Функционал-ўрта 
(тактик) 
Оператив-қуйи( тезкор) 
Юқори бўғин 
менеджерлари 
Ўрта бўғин 
менеджерлари 
Қуйи бўғин 
менеджерлари 

---

35 
Ташкилотнинг субмаданияти ташкилот ичидаги тассвурлар, принциплар ва 
аҳлоқ-одоб ва юриш-туриш нормаларидан иборатдир. Бундай субмаданият ҳар 
бир ташкилотда мавжуд.
Ахборот тизимларга мисол сифатида қуйидагиларни келтирамиз. 
Истеъмолчилар синфини аниқловчи ахборот тизимлар. Баъзи ахборот 
тизимлар товар сотишда истеъмолчи ҳақида баъзи бир маълумотларни ѐзиб 
олади ва сотилаѐтган товарлар миқдори ва истеъмолчиларнинг қизиқишларини 
таҳлил қилиб, баъзи товарлар нархини камайтиради (кам таъминланган кўп 
миқдордаги истеъмолчилар учун, уларга кредитлар беради), баъзи товарлар 
нархини кўпайтиради (кам миқдордаги кўп таъминлаган истеъмолчилар учун, 
уларга рекламалар, янги хизматлар таклиф қилади, масалан, товарларни уйга 
этиб бериш). Натижада фирма ўз клиентларини кўпайтиради. 
Товарлар оқимни тезлаштирувчи ахборот тизимлар. Фирма ташкилотларга, 
масалан, больница, ўқув юртларига хизмат қилсин. Базада кўп нарса ушлаб 
туриш мумкин эмас дейлик. Фирма ташкилотларга талабларни киритиш 
мумкин бўлган терминаллар ўрнатади. Уларга қараб базага маҳсулотлар олиб 
келади. 
Товарлар таннархини камайтирувчи ахборот тизимлар. Баъзи ахборот 
тизимлар товар сотишда истеъмолчи ҳақида баъзи бир маълумотларни ѐзиб 
олади ва сотилаѐтган товарлар миқдори ва истеъмолчиларнинг қизиқишларини 
таҳлил қилиб, баъзи товарлар нархини камайтиради (кам таъминланган кўп 
миқдордаги истеъмолчилар учун, уларга кредитлар беради). Натижада фирма ўз 
клиентларини кўпайтиради. 

---

36