Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш

{'нқ t'MK л j *
Узатиш сатҳлари мутлақ ва ўлчов узатиш сатҳларига
бўлинади. Агар бошлангич катталик сифатида куйидаги
катталиклар қабул қилинган бўлса:
1) қувват Wo=l мВА ёки актив кувват Wo=l мВт;
2) эффектив кучланиш Uo=0,775 В;
3) токнинг эффектив қиймати 1о=1,29 мА,
бундай узатиш сатҳларини мутлақ узатиш сатҳлари дейилади.
Агар мутлақ узатиш сатҳлари Z=R=600 Ом қаршиликда
аниқланса, у ҳолда рк=рх=рт бўлади, бу бошлангич катталиклар:
0,775 В х1,29 мА=1 мВА (мВт) ёки 0,775 В/1,29 мА=600 Ом ни
танлаб олиш орқали тушунтирилади. Қувват, кучланиш ва ток
бўйича мутлақ узатиш сатхдари мос равишда дБқ, дБк, дБт да
ўлчанади. Ток бўйича узатиш сатхларидан амалдаги ўлчашлар ва
ҳисоб-лашларда жуда кам фойдаланилади.
Кувват бўйича нисбий сатҳни акс эттирувчи (1.1) ифодани,
куйидаги кўринишда ифодалаш мумкин:
W,
pHlХмВфлВт)
( , -7)
ЪлВА(мВт)
бу ерда Pw - текширилаётган нуқтадаги кувват бўйича мутлақ сатҳ
ва рж - ҳисоблаш нуқтасидаги сатҳ. Қувват бўйича нисбий сатҳ
қувватнинг ўлчаш нукгасидаги ва ҳисоблаш нуқтаси деб қабул
қилинган нуқтадаги мутлақ сатхдарининг фарқига тенглиги (1.7)
формуладан кўриниб турибди. Кучланиш бўйича нисбий сатхдар
ҳам шунга ўхшаш аниқланади:
Рнк~Роқ~Рхқ • (1 * ^ )
Трактнинг бошланиш жойига нормал генератор, яъни ички
актив қаршилиги 600 Ом га ва ЭЮК 1,55 В га тенг маълум
частотали синусоидал тебранишли генератор уланган бўлса, яъни
шундай шарт бажарилсагина, текширилаётган нуқтадаги мутлақ
сатҳни ўлчов сатҳи дейилади. Агар каналнинг ички қаршилиги
актив ва у 600 Ом га тенг бўлса, нормал генераторни каналнинг
киришига уланганда каналнинг бу нуқтаси мутлақ нол сатхда бўлар
экан.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Агар каналнинг кувват бўйича рт\ нисбий сатхли нуқтасида
сигналнинг қувват бўйича рк\ мутлақ сатҳи маълум бўлса, у ҳолда
каналнинг р^ нисбий сатхли нуқтасида сигналнинг кувват бўйича
Ру2 мутлақ сатхд қуйидагига тенг бўлади:
Рк2 ~ Рк\ ~ (Рнк\ ~Рто) 0-9)
Агар каналнинг кувват бўйича ^?нк1 нисбий сатхли нуқтасида
сигналнинг Wi қуввати маълум бўлса, у ҳолда каналнинг р^а
нисбий сатхли нуқтасида сигналнинг қуввати куйидагига тенг
бўлади:
W2= Wj • 10°'цр^-р^ ], мВт. (1.10)
Узатиш канали ўзида пассив ва актив турткутбликлардан
ташкил топган каскад (бўгин) бирикмани ифодалайди. Узатиш
каналлари орқали сигналлар ўтаётганда сигналларнинг энергияси
пассив тўртқутбликларда камая бошлайди ёки актив тўртқутб-
ликларда эса орта бошлайди. Каналнинг турли нуқталарида сигнал
энергиясининг ўзгаришларини аниқлаш мақсадида игичи сўниил ёки
ишчи кучайиш тушунчаси киритилади.
Тўртқутбликнинг ишчи сўниш тушунчаси орқали куйидаги
кўринишдаги нисбат тушунилади:
Au=10lg^-=p, -Рю,дБ, (1.11)
ю
бу ердаги W,-сигнал манбаи (генератори)нинг унга
мослашган юкламага бериши мумкин бўлган қуввати, Wk, - реал
улаш шароитларида тўрткутбликнинг юкламасида ажралиб
чиқаётган қувват. Юқоридаги нисбат аниқланаётганда тўрткутб-
ликнинг кириши ва чиқишидаги мумкин бўлган мослашмаганлик
ҳисобга олинади.
Тўрткутбликнинг ишчи кучайиши қуйидаги ифода орқали
аниқланади: