Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия инстути “спорт менежменти ва иқтисодиёт”

2. Бюджет тақчиллиги ва давлат қарзлари.
Давлат бюджетининг даромадлари ва харажатлари мувозанатда бўлишини тақозо қилади. Лекин кўпчилик холларда давлат бюджети харажатларининг даромадлардан оргикчалиги кузатилади, бунинг оқибатида бюджет тақчиллиги тез суръатлар билан ўсади. Бу холнинг сабаблари кўп бўлиб, уларнинг ичида давлатнинг жамият хаётининг барча сохаларидаги ролининг узлуксиз ўсиб бориши, унинг иқтисодий ва ижтимоий вазифаларининг кенгайиши алохида ўрин тутади.
Бюджет такчиллигининг ўсиши мутлоқ миқдорда ва унинг ялни миллий махсулот (ЯММ)га нисбатида аниқ намоён бўлади. 1999 йилда Республикамиз давлат бюджетининг такчиллиги ЯММга нисбатан (1,8) фақат 2 фоизни ташкил қилган.1
Бюджет тақчиллигининг ўзгариши хўжалик конъюктураларидаги жорий тебранишлар, ишлаб чиқаришдаги даврий инкироз ва юксалишларни ҳам акс эттиради, кризислар даврида давлат бюджетга маблағлари ҳисобидан иқтисодиётнинг маълум секторларини ушлаб туришга, умумдавлат аҳамиятига эга бўлган тармокларда инвестициялар хажмини сақлаб туришга мажбур бўлади.
Бюджет тақчиллигини молиялаштиришнинг мухим шароити давлат кредити бўлиб чиқади. Давлат кредити деганда, давлат қарз олувчи ёки кредитор сифатида чиқадиган барча мо­лиявий иқтисодий муносабатлар йиғиндиси зушунизади.
Молиявий ресурсларни давлат қарз олишинг асосий шакли — бу давлат заёмларини чиқариш ҳисобланади.Уларни жойлаштириш жараёнида давлат ахоли, банклар, савдо ва саноат компаншгларининг вақтинча бўш турган пул маблағларини жалб қилади.
Давлат ўз мажбуриятларини нафакат хусусий секторда жойлаштириши, балки уларни Марказий банкда ҳисобга олиши ҳам мумкин. Бунда банк муомалага пулнинг товар хажмининг кўпайиши билан боғлик бўлмаган қўшимча массасини чиқаради. Мазкур холда, давлат бюджетини молиялаштириш пул муомаласига тўғридан-тўғри инфляцион таъсир кўрсатади. Пул массасининг ўсиши жамият хакикий бойлигинииг кўпайиши билан бирга бормайди.
Давлат қарзларининг тўхтовсиз кўпайиб бориши, миллий даромадни фоиз тўловлари шаклида, тобора кўпрок қайта тақсимланишга олиб келади.