Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия инстути “спорт менежменти ва иқтисодиёт”

Халқаро меҳнат тақсимоги (ХМТ) алохида мамлакатларнинг товар ва хизматларнинг маълум турларини ишлаб чиқаришга ихтисослашувини ифодалайди. Алохида мамлакатларнинг бундай ихтисослашуви махсулотлари устун даражада экспортга йўналтирилган халқаро ихтисослашган тармоқларнинг шаклланишига олиб келади.
Дастлабки вақтларда халқаро меҳнат тақсимотининт ривожланиши асосан табиий шароитлардаги тафовутларга асосланган эди. Бинобарин, фақат саноат тўнтаришидан кейин, яъни иш­лаб чиқарувчи кучлар байналминал хусусият касб этиб, миллий хўжаликлар доирасидан ташқарига ўсиб чиқа бошлагач, уларнинг негизидан барқарор меҳнат тақсимоти ва жаҳон бозори таркиб топади. Ҳозирги вақтда халқаро меҳнат тақсимоти турли ижтимоий тизимларни ўз ичига олувчи умумжаҳон хўжалиги доирасида ривожланмоқда.
Халқаро меҳнат тақсимоти ва айирбошлашда қатнашаётган мамлакатлар бир хил шароитда эмас. Бу хол уларнинг турли жуғрофий аҳволи, табиий ресурсларининг таркиби ва микдори, ривожланиш кўлами, даражаси ва иқтисодиётини тузилиши, ички бозорнинг ҳажми билан белгиланади.

2. 
   Халқаро иқтисодий муносабатларнинг шакллари. Жаҳон инфратузилмасининг ривожланиши.
   

Халқаро меҳнат тақсимоти халқаро иқтисодий муносабатлар, яъни турли мамлакатлар ўртасидаги хўжалик алоқалари негизида ётади. Халқаро иқтисодий муносабатлар қуйидаги шаклларда намоён бўлади:

• 
  товар ва хизматлар билан халқаро савдо;
  
• 
  капитал ва чет эл инвестицияларинипг ҳаракати;
  
• 
  ишчи кучининг миграцияси;
  
• 
  ишлаб чиқаришнинг давлатлараро кооперацияси;
  
• 
  фан ва техника сохасидаги айирбошлаш;
  
• 
  валюта-кредит муносабатлари;
  

Халқаро меҳнат тақсимоти ривожланиши натижасида жаҳон бозори таркиб топади. Жахон бозорига товар ва хизматларнинг халқаро ҳаракати сифатида қараш мумкин. Жахон бозори ўзининг ривожланиши бир қатор босқичлардан ўтадики, улардан ҳар бири миллий хўжаликнинг халқаро иқтисодий муносабатларга жалб қилинишининг маълум даражаси билан характерланади.