Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жисмоний тарбия инстути “спорт менежменти ва иқтисодиёт”

4. Банк тизими. Марказий ва тижорат банклари ҳамда уларнинг вазифалари.
Банклар кредит муносабатларига хизмат қилиб, кредитнинг ҳар хил шаклларини ўз ичига олиб, кредит муассасаларининг асосини ташкил қилади.
Банклар тизими одатда икки боскичли бўлиб, ўз ичига марказий (эмиссион) банк ва тижорат (депозитли) банкларнинг тармок отган шахобчаларни олади. «Марказий банк бошчилшида хамда кенг тармокли мустақил тижорат ва хусусий банклар икки боскичли банк тизимини вужудга келтириш...» устивор йўналишлардан ҳисобланади¹.
Давлат банки мамлакат пул-кредит тизимини марказлашган тартибда бошкаради ва давлатнинг ягона кредит сиёсатини амалга оширади.
Давлат банки (1), Марказий банк (2), банкирлар банки ва (3) ижтимоий банк ҳисобланади. Бунинг мазмуни шундан иборатки, биринчидан, кўпчилик мамлакатларда давлат банки ягона марказий банкдан иборат бўлиб, у ўтказадиган сиёсат тартиблари юқори давлат органлари томонидан ўрнатилади.
Иккинчидан, марказий банк банклар ва жамғарма муассасаларидан қуйилмаларни кабул қилиб, уларга кредит беради. Хусусан, шу сабабга кўра марказий банк "банкирлар банки" дейилади.
Учинчидан, Марказий банк фақат фойда олишга интилиб фаолият қилмайди, давлатнинг бутун иқтисодиёт холатини яхшилаш сиёсатини амалга оширади ва ижтимоий сиёсатини амалга оширишга кўмаклашади.
Марказий банк кўплаб хилма-хил вазифаларпи бажаради.
Биринчидан, бошқа банк муассасаларининг мажбурий эхтиёжларини сақлайди. Бу эхтиёжлар пул таклифини бошқариш учун хал қилувчи аҳамиятга эга бўлади. Марказий банк мамлакатнинг расмий олтин- валюта эхтиёжларини сақлаш вазифасини ҳам бажаради.
Иккинчидан, чекларни қайд (инкассация) қилиш механизмини таъминлайди ва банклараро ҳисоб-китобларни амалга оширади, уларга кредитлар беради.
Учинчидан, давлатнинг монетар сиёсатини амалга оширади.
Тўртинчидан, барча банклар фаолиятини уйғунлаштиради ва улар устидан назоратни амалга оширади.
Бешинчидан, халқаро валюта бозорларида миллий валюталарни айирбошлайди.
Олтинчидан, пул таклифи устидан назорат қилиш масъулиятини олади, муомалага миллий валютани чиқаради.
Иқтисодиётнинг эхтиёжларига мос равишда пул муомаласини тартибга солади.