Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги



Download 4,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet155/206
Sana12.04.2022
Hajmi4,08 Mb.
#547308
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   206
Bog'liq
ИЛМ-ФАН ВА ТАЪЛИМ – МАМЛАКАТ ТАРАҚҚИЁТИНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ KANFERENSIYA ADU

 
256 


1-
жадвал 
 
Чашма ва 732

қудуқ сувларини масс
-
спектроскопик анализ 
натижалари
 

 
На
им
ено
-
ва
ние
 
Li
 
Be
 
B
 
Na
 
M
g
 
Al
 
P
 
K
 
Ca
 
Sc
 
Ti
 
V
 
Cr
 
M
n
 
Fe
 
Co
 

Ча
ш
ма
2,
90
0,
02
3
24,
0
2000
0
2200
0
6,
90
51,
0
3800
6100
0
1,
40
0,
69
0
2,
60
3,
30
0,
41
0
39,
0
0,
09
7

П
роб
о 

732
89,
0
0,
02
7
560
2000
000
6300
5,
60
33,
0
6300
1300
0
1,
70
1,
10
0,
86
0
2,
80
30,
0
420
0,
03
6

 
На
им
ено

ва
ние
 
Ni
 
Cu
 
Zn
 
Ga
 
As
 
Se
 
Br
 
Rb
 
Sr
 
Y
 
Zr
 
Nb
 
M
o
 
Ag
 
Cd
 
In
 

Ча
ш
ма
0,
53
0
0,
35
0
0,
38
0
1,
80
2,
00
3,
30
50,
0
1,
40
600
0,
01
3
0,
04
4
0,
00
9
0,
86
0
0,
00
3
0,
02
6
0,
00
1

П
роб
о 

732
0,
35
0
6,
30
0,
48
0
8,
70
37,
0
4,
80
1400
3,
90
550
0,
01
6
0,
02
9
0,
00
6
3,
30
0,
00
2
0,
01
1
0,
00
2

 
На
им
ено
-
ва
ние
 
Sn
 
Sb
 
Te
 

Cs
 
Ba
 
La
 
Ce
 
Pr
 
Nd
 
Sm
 
Eu
 
Gd
 
Tb
 
Dy
 
Ho
 

Ча
ш
ма
0,
04
5
0,
15
0
0,
03
5
1,
50
0,
02
2
32,
0
0,
00
8
0,
00
6
0,
00
4
0,
00
4
0,
00
7
0,
00
9
0,
00
6
0,
00
4
0,
00
6
0,
00
4

П
роб
о 

732
0,
03
8
0,
01
4
0,
03
5
320
0,
07
4
150
0,
00
4
0,
00
4
0,
00
2
0,
00
8
0,
00
8
0,
02
2
0,
00
9
0,
00
3
0,
00
4
0,
00
1

 
На
им
ено
-
ва
ние
 
Er
 
Tm
 
Yb
 
Lu
 
Hf
 
Ta
 
W
 
Re
 
Pt
 
Au
 
Hg
 
Tl
 
Pb
 
Bi
 
Th
 
U
 

Ча
ш
ма
0.
00
4
0,
00
5
0,
00
6
0,
00
6
0,
00
5
0,
00
3
0,
16
0
0,
02
9
0,
01
7
0,
00
4
0,
00
1
0,
19
0
0,
05
3
0,
00
5
0
,0
07
1,
90

П
роб
о 

732
0,
00
4
0,
00
2
0,
00
2
0,
00
2
0,
00
4
0,
00
3
1,
20
0,
00
5
0,
00
7
0,
00
7
0,
00
3
0,
05
3
0,
03
3
0,
00
3
0,
00
5
0,
08
9
257 


Ўрганилган бу икки сувни табобатда, инсонлар саломатлигини тиклаш 
йўлида очилмаган сир
-
асрорларини аниқлаш йўлида табобат ходимлари 
билан ҳамкорликда илмий изланишларни давом эттириб ҳар бир эришган 
ютуғимизни амалиётга жорий қилмоқдамиз. 
Бундан ташқари қилаётган илмий ишимизда минерал сувларнинг янги 
манбаларини топиш уларнинг таркибини, физик
-
кимёвий хусусиятларини 
чуқур ўрганиш билан
бирга табобат ходимлари билан турли касалликларга 
қарши қўллаш бўйича ишламоқдамиз.
Фойдаланилган адабиётлар:
 
1. Е.Б.Бабский, А.А.Зубков, Г.И.Косицкий, Б.И.Ходоров. Одам 
физиологияси. 

Т.: Медицина УзССР. 
-1972. -
652 б.
2. Ё.Х.Туракулов. Биохимия. 

Т.: Ўқитувчи, 1970. 
-
544 б.
3.I.R.Asqarov, K.G‘opirov. Kimyoasoslari. – T.: O‘zbekiston milliy 
ensiklopediyasi. -2011. 448 b. 
O‘ZBEKISTONDA CHO‘LLANISH VA UNGA QARSHI KURASH 
Shirinova Oygul Davlatovna 
Andijon davlat universiteti o‘qituvchisi, 
Ergasheva Gulmira Ostonovna 
Andijon davlat universiteti o‘qituvchisi
 
Attotatsiya. Maqolada O‘zbekistonda cho‘llanish jarayonining hozirgi kundagi 
sabablari, ularning oldini olish chora-tadbirlari va oldimizda turgan muammolar 
to‘g‘risida ma’lumotlar keltirilgan.
Kalit so‘zlar: qurg‘oqchilik, cho‘l, turizm, landshaft, eroziya. 
Cho‘llanish odatda tabiiy sabablar, qurg‘oqchil iqlim tufayli kuzatiladi. 
Biroq so‘nggi yillarda cho‘llanish jarayonida inson faoliyati – yerlarni 
sug‘orishda suvdan noto‘g‘ri foydalanish, qishloq xo‘jaligini jadal rivojlantirish, 
haddan ortiq mol boqish, o‘rmonlarning kesilishi, “yovvoyi turizm” kabilarning 
salmog‘i sezilarli oshib bormoqda. 
Dunyodagi 250 milliondan ortiq kishi cho‘llanish tufayli bevosita oziq-ovqat 
resurslarining yetishmasligidan jabr ko‘rmoqda [1]. 
 
BMTning cho‘llanishga qarshi kurash konvensiyasining qabul qilinganligi 
munosabati bilan 1994-yildan e’tiboran 17-iyun – “Butunjahon cho‘llanish va 
qurg‘oqchilikka qarshi kurashish” kuni deb e’lon qilindi. O‘zbekiston 
Respublikasi O‘rta Osiyo o‘lkasining markaziy qismida joylashgan, qurg‘oqchil 
iqlimli davlatlardan biri bo‘lganligi sababli O‘zbekiston Osiyo mintaqasida 
258 


birinchilardan bo‘lib Konvensiyaga a’zo bo‘ldi. Ushbu Konvensiya 1995-yil 31-
avgustda O‘zbekiston Oliy Majlisi tomonidan ratifikatsiya qilinib, 1996-yildan 
kuchga kirdi. 
BMT Bosh Assambleyasi 2010-yilning yanvar oyidan 2020-yilgacha bo‘lgan 
davrni BMT Cho‘l va cho‘llanishga qarshi kurash o‘n yilligi deb e’lon qildi. 
Uning maqsadi quruq yerlarni muhofaza qilish bo‘yicha tadbirlarni amalga 
oshirishga ko‘maklashishdan iborat. O‘zbekistonning 75% dan iborat tekislik
qismi cho‘l va chala cho‘lli yerlardan iborat. Cho‘llanish jarayoni aynan ushbu
hududlar uchun xos. Shu boisdan, O‘zbekiston Respublikasi BMTning 
“Cho‘llanishga va qurg‘oqchilikka qarshi kurash” harakatlarini dastlabki 
kunlardanoq qo‘llab-quvvatlab kelmoqda. Bu borada O‘zbekiston FA huzuridagi 
geografiya bo‘limi (hozir u Seysmologiya ilmiy-tekshirish instituti) 
A.A.Rafiqov rahbarligidagi cho‘lshunos olimlar guruhi bu muammoni 
o‘rganishga birinchilar qatorida kirishdilar. Natijada “O‘zbekistonning 
qurg‘oqchil zonasida cho‘llanish xavfi” karta-chizmasi yaratishga erishildi 
(masshtab 1:500 000).
Cho‘llanish jarayoniga qarshi kurash respublikamiz taraqqiyoti uchun 
zarurligini inobatga olib, BMTning “Cho‘llanish va qurg‘oqchilikka qarshi 
kurash Konvensiyasi” 1995-yilning 31-avgustida O‘zbekiston Respublikasi 
Parlamenti tomonidan qabul qilindi va ijrochi tashkilot sifatida O‘zbekiston 
Respublikasi O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasi mas’ul organ deb belgilandi. 
1999-yilda “O‘zbekiston Respublikasida cho‘llanishga qarshi kurash Milliy 
Dasturi” ishlab chiqildi.
Ma’lumotlarga ko‘ra, respublikada foydalanilayotgan va foydalanishga 
yaroqli yerlarning 70% yoki 31,4 million gektar yeri qurg‘oqchil maydonlardan 
iborat bo‘lib, ular asosan tabiiy sho‘rlangan, ko‘chma barxan qumliklar va 
qumliklardan iborat cho‘l hamda issiq garmsel shamollari ta’siridagi hududlardan 
iborat. Cho‘llanish tiplari bo‘yicha eng kuchli indikator o‘simliklar qoplami 
hisoblanadi, aniqroq qilib aytganda, respublikaning 68,2 foiz maydonida 
o‘simliklar qoplami turli darajada cho‘llanishga chalingan, ya’ni 
kambag‘allashgan. Hozirgi davrda esa iqlim o‘zgarishi (isishi) va antropogen 
yukning tobora ortib borayotganligi tufayli cho‘llanish jarayoni juda jiddiy tusda 
xuruj qilmoqda. Uning oqibatlari esa landshaftlar bioresurslari va ularning 
iqtisodiy salohiyatining pasayishida ekologik muhit sifatining, aholining yashash 
sharoiti va salomatligining yomonlashuviga sabab bo‘lmoqda.
Respublikamizda cho‘llanish va qurg‘oqchilikka qarshi kurash bo‘yicha 
ishlarni tizimli tashkil etish maqsadida O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasi 
tomonidan 2019-2023-yillarga mo‘ljallangan “Yo‘l xaritasi” ishlab chiqilgan va 
259 


Vazirlar Mahkamasi tomonidan 2019-yil 26-aprelda tasdiqlangan. Bugungi 
kunda sohada ushbu “Yo‘l xaritasi”ga asosan tizimli ishlar olib borilmoqda. 
Jumladan, Orol dengizining qurigan hududida 2019-yilda 501 ming gektarda, 
2020-yil bahorida 703 ming gektar maydonda ko‘chma qumlarni 
mustahkamlash maqsadida o‘rmon barpo etish tadbirlari amalga oshirilgan.
Qolaversa, cho‘llanish jarayonlarini yumshatish va unga qarshi kurash 
maqsadida birinchi navbatda quyidagi ilmiy-amaliy chora-tadbirlarni amalga 
oshirish maqsadga muvofiq: 
-
shamol va suv eroziyasiga qarshi kurash chora-tadbirlarini 
takomillashtirish; 
-
cho‘l-voha, cho‘l-yaylov zonalaridagi yerlarning ikkilamchi sho‘rlanish, 
kimyoviy, baktereologik ifloslanishini bartaraf qilish; 
-
biologik jihatdan kambag‘al, buzilgan, tashlandiq yerlarni rekultivatsiya 
qilish; 
-
cho‘l-voha, cho‘l-yaylov zonalarida joylashgan aholi manzilgohlarining 
mahalliy tabiiy sharoitni hisobga olgan holda obodonlashtirish va 
ko‘kalamzorlashtirish; 
-
keng xalq ommasiga, ayniqsa, 
ma’muriy rahbarlar, tabiatdan 
foydalanuvchilarning ekologik madaniyatini yuksaltirishga bag‘ishlangan chora-
tadbirlarni kuchaytirib borish; 
Ilmiy-nazariy nuqtaiy nazardan cho‘llanish jarayonini o‘rganish bo‘yicha 
quyidagi vazifalarni amalga oshirish zarur: 
1.
Cho‘llanish jarayoni monitoringini (kosmik va yer usti mintaqaviy 
kuzatuv tizimi asosida) olib borish va uning natijalarini inobatga olgan holda ish 
yuritish; 
2.
Cho‘llanishga qarshi kurashning qonuniy-huquqiy asoslarini 
takomillashtirish. 
Adabiyotlar: 
1.
X.T. Tursunov. Ekologiya va barqaror rivojlanish. – Toshkent: 
Mehridaryo, 2009. 
2.
A.A. Rafiqov. Geoekologik muammolar. – Toshkent: O‘qituvchi, 1997. 
3.
https://www.uznature.uz/yz/site/news?id=7 

Download 4,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   151   152   153   154   155   156   157   158   ...   206




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish