Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги

Keywords
: Sublimation, kombination, radiation, vacuum, drying, fruit, 
dielectric microwave, humidity, temperature. 
Kirish.
O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar 
strategiyasida «ishlab chiqarish sohalarini rivojlantirish, sanoatni modernizatsiya 
va diversifikatsiya qilish, amaliyotda va ishlab chiqarishda energiyatejamkor 
usullarni qo‘llash, oziq-ovqat mahsulotlarini ozuqaviy xavfsizligini ta’minlash, 
import o‘rnini bosuvchi raqobatbardosh va eksportbop mahsulotlarni tayyorlash» 
vazifalari belgilab berilgan. Bu borada mevalarni sublimatsion usullarda quritish 
texnologiyasini takomillashtirishga yo‘naltirilgan ilmiy-tadqiqotlar muhim 
ahamiyatga ega xisoblanadi. 
Qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat mahsulotlarini quritishda bir necha usullardan 
foydalanib quritiladi. konvektiv, lentali, radiatsion, dielektrik, kombinatsion va 
sublimatsion usul. Mevalarni quritishda sublimatsion quritish qurilmasida 
dielektrik mikroto‘lqinlardan xam foydalanib quritiladi, bu usullarda quritilgan 
maxsulotlar tarkibidagi ko‘plab faol komponentlar va foydali elementlari saqlanib 
qolinadi.
Respublikamizda mavsumda yetishtirilayotgan maxsulotlarni sublimatsion 
usullarda quritilganda quritish davri davomiyligi uzoq jarayon bo‘lganligi xisobiga 
maxsulot tannarxi, katta energiya sarflanishi va moddiy xarajatlari ortib ketmoqda, 
quritish davomiyligi mahsulot turiga qarab 20 soatdan 24 soatgacha bo‘lishi 
aniqlanadi. 
Mevalarni quritishda vakuum-sublimatsion quritish kamerasida dielektrik 
mikroto‘lqinlar tasir ettirib mevalarni quritish davri qisqartiriladi. 
Mahsulotlarini quritishda eng asosiysi bu – ularni hususiyatlarni saqlash va 
sifatini oshirishdir. Qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat maxsulotlarni quritish davrida 
ularga dielektrik mikroto‘lqinlarni mahsulotlarga issiqlik yordamida ta’sir ettirib 
quritilganda mahsulotlarni organoleptik ko‘rsatkichlarini degustatsiya qilib 
laboratoriya sharoitida mahsulot tarkibini tekshirilganda tarkibidagi vitaminlari 

---

308 
98% gacha saqlanib qolingani aniqlandi. Dielektrik mikroto‘lqinlarning inson 
organizmiga ijobiy ta’sir etib quritish davrini 1 soatga qisqarishini tashkil etadi. 
Mevalarni laboratoriya sharoitida quritib yuqori darajada samaradorlikka 
erishiladi. Maxsulotlarni dielektrik mikroto‘lqinlardan foydalanib quritilganda 
meva va rezavor mevalari eksperiment uchun olinadi, maxsulotlarni quritish davri 
davomiyligi vakuum-sumlimatsion usulda infraqizil nurlarni ta’sir ettirib 
quritilganda 
8-10 
% 
foydali 
elementlari 
yo‘qotilishiga 
olib 
keladi. 
Yangiergiyatejamkor 
vakuum-sublimatsion 
quritish qurilmasida 
dielektrik 
mikroto‘lqinlardan foydalanib quritilganda tarkibidagi foydali elementlari 98-99 % 
miqdorida saqlab qolinganligi aniqlanadi. 
Dielektrik mikroto‘lqinlar yordamida mevalarni quritish kamerasidagi 
mahsulotlarning xujayra qismiga dielektrik mikroto‘lqinlar ta’sir etishini o‘rganib 
chiqildi. Ushbu usul yordamida mahsulotning butun hajmida intensiv qizdirilishini 
ta'minlanadi. Mahsulotdagi xujayraning ichki qismiga dielektrik mikroto‘lqinlar 
haroratiga ta’siri farqi quritish jarayonida namlik yuzasiga harakatlanishini 
tezlashtiradi.