Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин Муҳаммад Бобур номидаги

 
Ключевые слова
: сублимация, комбинация, радиация, вакуум, сушка, 
фруитъ, диэлектрическая микроволновая печь, влажность, температура. 
 
Annotation: 
Reducing the drying time of fruits grown in the private 
enterprise "SPIRIS DRIED FRUIT" in combination with sublimation and dielectric 
drying processes, reducing the cost of the product, avoiding large power 
consumption and reducing the drying time depending on the type of product and 
drying varieties and ripening of fruits the choice of products is the purpose of the 
work.
 
Keywords
: Sublimation, kombination, radiation, vacuum, drying, fruit, 
dielectric microwave, humidity, temperature. 
 
Qishloq xo‘jaligi maxsulotlarini saqlash va maxsulotlarni qayta ishlashning 
asosiy va dolzarb usullaridan biri bu quritish xisoblanadi. Mahsulotlarni 
quritishdan asosiy maqsad yil davomida ushbu maxsulotlarga bo‘lgan axoli 
extiyojlarini qondirishdan iborat. Quritish mahsulotlarning suv faolligini 
pasaytiradi, mikrobiologik jarayonlarni to‘xtatadi. Shu bilan birga quritilgan 
mahsulotlarni saqlash davrida kimyoviy tarkibini maksimal darajada saqlab qoladi. 
Oziq-ovqat, qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini vitamin va minerallarni saqlashdan 
tashqari, bu usul bilan mahsulotlarni qayta ishlanganda saqlash muddatini 
uzaytiradi.
O‘zbekistonda odatda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini quritishda asosan 
konvektiv usullardan foydalanib quritiladi. Konvektiv usulda quritishda issiq xavo 
yoki par issiqlik agenti vazifasini bajaradi. Konvektiv quritish usulida mevalarni 
quritish davri davomiyligi uzoq jarayon xisoblanib maxsulot tarkibidagi ozuqaviy 
qiymatlari va organoleptik ko‘rsatkichlari birmuncha yo‘qolishiga olib keladi. 
Shuning uchun ushbu quritish usullarini takomillashtirishda
sublimatsion va 
dielektrik quritish jarayonlarini ishlab chiqildi va quritish kamerasida ushbu 
kombinatsion usullarni ta’sir ettiriladi va “SPIRIS DRIED FRUIT” xususiy 
korxonasida mavsumda yetishtirilgan mevalarni quritishda quritish davri 
davomiyligi uzoq jarayon bo‘lganligi xisobiga mahsulot tannarxi, katta energiya 
sarflanishi va moddiy xarajatlari ortib ketmoqda, quritish davomiyligi mahsulot 
turiga 20 soatdan 24 soatgacha bo‘lishi aniqlandi, mevalarni quritishda iqtisodiy 
samaradorligi muxim axamiyatga ega xisoblanadi. 

---

305 
Mevalarni vakuum-sublimasion usulda quritishda maxsulot xujayralari 
tarkibidagi suv miqdorini to‘g‘ridan-to‘g‘ri bug‘ xolatiga o‘tkaziladi. Bu usul 
nisbatan yaqinda kashf etilgan, ammo allaqachon tan olingan va yuqori sifatli oziq-
ovqat mahsulotlarini saqlash uchun ishonchli yechimdir. Vakuum-sublimasion 
quritish qurilmasida dielektrik to‘lqinlarni qo‘llab mevalarni quritishning 
texnologik parametrlari, quritish texnologiyasi ishlab chiqiladi, sifatli, ekologik 
toza, tabiiy, xavfsiz oziq-ovqat xom-ashyosi (kukun) mahsulotlari olinadi va 
eksportga yo‘naltiriladi. 
Mevalarni sublimatsion usulda quritilgan mahsulotlar sifat jihatidan eng 
yaxshi usul bo‘lsa-da, u ortiqcha elektr energiya sarfi yuqoriligi asosiy kamchiligi 
xisoblanadi. Biz olib borilgan tadqiqotlarimizda sublimatsion quritish jarayonida 
mahsulotlarga dielektrik mikroto‘lqinlar parallel ravishda ishlov berildi. Bunda 
quyidagi asosiy jarayonlar amalga oshirildi: 
- muzlatish (6-8 soat, -20
0
C) 
- dielektrik-sublimatsion quritish
Mevalarni dielektrik sublimatsion quritish davrini qisqartirish uchun 
laboratoriya va ishlab chiqarish sharoitida quyidagi texnologik sxema orqali 
amalga oshiriladi: