Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги заҳириддин муҳаммад бобур номидаги

5-расм. Туркистон тоғларида ўрмонларни йўқ қилишининг социал иқтисодий оқибатлари.
Биз Орол денгизи ҳавзасида ҳозирча 8 асосий экосистемага ажратдик, қайсиким 
улар ҳозирги даврдаги иқлимнинг маҳаллий ўзгариши ва чўлланиши жараёниниг 
интенсивлиги билан фарқ қилади. Иқлим ўзгариши шароитида Орол денгизи ҳавзасида 
чўлланиш 
жараёни 
жадалашувининг 
таҳлили 
шуни 
кўрсатдики, 
ўзгариш 
экосистемаларнинг ҳамма таркибий қисмларида содир бўляпти ( 1-жадвал). 
Орол денгизи ҳавзасида глобал иқлим ўзгариши шароитида чўлланиш жараёнининг 
интенсивлигини 
баҳолаш 
шуни 
кўрсатадики, 
ўзгариш 
ландшафтларининг 
(экосистемаларнинг) ҳамма компонентларида содир бўлмоқда, айниқса муҳим қайта 
ўзгаришлар, Орол бўйини (53 балл), ва дарёларнинг қуйи қисмлари (қадимги қуруқ 
детальлар) (36 балл) ва қумли саҳролар (32 балл). Баланд ва ўртача баландликдаги 
тоғларда, экосистемаларда ўзгаришлар секин бормоқда. Туб ўзгаришлар Орол бўйи ва 
дарёларнинг қуйи қисмлари (қадимги қуруқ дельталар) учун ҳарактерли

---

41 
1- жадвал 
Глобал иқлим ўзгариши шароитида Орол ҳавзаси экосистемаларида чўлланиш жараёнининг ривожланишини баҳолаш 
Л А Н Д Ш А Ф Т Т И П Л А Р И
Компо-
нент-
лар 
Жараёнлар 
Баланд 
тоғлар 
Ўрта 
баланд 
тоғлар 
Паст 
тоғлар 
Тоғ олди 
текисликлари 
(лесли) 
Суғориладиган 
водийларнинг 
юқори қисми 
Суғориладиган 
водийларнинг 
пастки қисми 
Қумли 
саҳролар 
Орол 
бўйи 
Умуми
й 
баллар
Ҳароратнинг кўтарилиши 
+ 
+ 
+ 
++ 
++ 
+++ 
+++