Ўзбeкистон рeспубликаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Туғма листериоз. 
Туғма листериоз (септик гранулематоз) – одамни, қишлоқ хўжалик 
молларини ва ѐввойи ҳайвонларни зарарловчи ўткир юқумли касаллик. 
Этиологияси ва эпидемиологияси
. Ҳозирги вақтда Listeria авлоди ўз 
ичига 7 та турни олади, улардан 4 таси патоген ҳисобланади. Одамлар (98%) 
ва ҳайвонлардаги (87%) кўпчилик касалликлар Listeria monocytogenes 
(грамманфий таѐқча) билан боғлиқ. Касаллик организмнинг умумий 
интоксикацияси, иситмалаш, асосан лимфоид аъзоларнинг, МНТнинг 
шикастланиши клиник белгиларнинг полиморфизми билан намоѐн бўлади. 
Ҳозирги вақтда тасдиқланганки, листериоз сапроноз номини олган янги 
юқумли касаликга тааллуқли. Шунси хусусиятлики, ушбу синфдаги 
касалликлар қўзғатувчиларининг асосий манбаи бўлиб ҳайвонлар (худди 
зоонозлардагидек) ва инсон (антропонозлардаги каби) эмас, балки ташқи 
муҳит субстратлари (тупроқ, сунъий ва табиий ҳафзалар сувлари) 
ҳисобланади. Листериялар ташқи муҳитда турғунлиги кучли, тупроқда доимо 
сапрофитлик қилади. 
Одам популяциясида листерияларни ташувчанлик ўртача 2,1% ни 
ташкил этади. Уларни нажасдан, сийдикдан, ликвордан, сўлакдан, ҳомила 
атрофи сувларидан, турли секретлардан ажратиб олиш мумкин. 
Туғма листериоз перинатал инфекция структурасида етакчи ўринларни 
эгаллайди. У жуда ҳам оғир кечади, ўлим билан тугаш 70% га етиб боради. 
Перинатал ўлимнинг нозологик структурасида листериознинг солиштирма 
улуши, турли муаллифлар маълумотларига кўра, 0,7 дан 2,5% гачани ташкил 
қилади. Акушерлик патологиялари бор аѐлларда листериоз 20% тезликда 
учрайди; листериознинг 75% ҳолатлари ҳомиладорлар ва перинатал даврдаги 
болаларга тўғри келади. Ҳомиладорларда листериознинг баланд учраш 
тезлиги ушбу инфекцияга аѐларнинг сийдик-таносил тизимининг, асосан 
бачадон ва йўлдошнинг юқори сезувчанлиги билан тушунтирилади. 
Листериялар эмбрионнинг тўқималарига нисбатан баланд ўхшашлигига эга. 

---

251 
Патогенези
. 
Ҳомила листериялар билан иккита йўл орқали зарарланиши мумкин – 
йўлдош орқали (антенатал даврда – гестациянинг 5-ҳафтасидан вақтли эмас, 
аммо инфицирланиш кўпинча ҳомиладорликнинг 6-ойидан 9-ойигача даврда 
содир бўлади) ѐки интранатал даврда контакт йўли (туғруқ йўллари, 
амниотик суюқлик) билан.