Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

5.4. Уруғларни экишга тайёрлаш
Сабзавот ва полиз экинлари уруғлари навнинг сифати бўйича биринчи, иккинчи ва учинчи категорияларга бўлинади. Бошқа навларнинг биринчи ва иккинчи категориялар уруғларини ҳамда турли дурагайларни аралаштирмаслик лозим. Аралашмалар фақат асосий навлардан четлаштирилган ҳолдагина бўлиши мумкин. Учинчи категория уруғларга ўсимликларнинг 1 дан 3 фоизгача бўлишига боғлиқ ҳолда камёб дурагай ва навлар аралашмасининг миқдори 1 фоизгача, учинчи категорияда эса – 3-5 фоизгача бўлиши мумкин.
Уруғларнинг тозалиги селдерейлар оиласига мансуб ўсимликлар учун – 90, қовоқдошлар учун – 97-99, бошқа экинлар учун эса – 96-97 фоизга тўғри келади.
Экишга яроқлилик уруғнинг тозалигини ва айни вақтда унинг унувчанлигини, яъни мазкур партияда қанча фоиз унувчан ва тоза уруғлар борлигини кўрсатади.
Уруғчилик ва бошқа хўжаликларда кўпайтириш учун экиладиган элита ва суперэлита уруғлар нав сифати бўйича биринчи навли категориядан, экиш сифати бўйича эса биринчи класс меъёридан паст бўлмаслиги лозим. Уруғчилик ёки бошқа хўжаликларда кўпайтириш учун экиладиган биринчи ва иккинчи репродуктсия уруғлар нав сифати бўйича иккинчи категориядан, экиш сифати бўйича эса биринчи классдан паст бўлмаслиги керак.
Хўжаликларнинг майдонларига экиладиган тегишли репродуктсия уруғлари нав сифати бўйича учинчи навли категориядан, экиш сифати бўйича эса иккинчи класс меъёридан паст бўлмаслиги керак. Навсиз ва махсус қайта ишловдан ўтмаган уруғлар экишга қўйилмайди.
Сабзавот экинларини саноат асосида етиштиришда сифатли уруғлардан фойдаланишнинг моҳияти тобора ортиб бормоқда. Экинларни парваришлашда ва маҳсулотни йиғиб-териб олишда машиналарнинг юқори унум ва сифатли ишлаши учун ўсимликлар ўртасидаги оралиқни, ёши ва тузилишини аниқлаш лозим. Ўсимликларнинг ўртасида бундай оралиққа (уларнинг бир хил ўлчамлари бўйича) уруғларнинг юқори бўртиш ҳамда унувчанлик кафолати бўлган экиш материалларидангина фойдаланганда эришиш мумкин. Бунда уруғлар экиш олди тайёргарлигидан албатта ўтган бўлиши керак.
Уруғларни экишдан олдин тайёргарликдан ўтқазиш ишлари қуйидагилардан иборат: