Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Оқбошли карамнинг туманлаштирилган навларини ўрганиш
Топшириқдан мақсад. Ўқувчиларни Ўзбекистонда туманлаштирилган оддий карам навларини морфологик белгилари ҳамда бу навларни бирини иккинчисидан фарқ қиладиган асосий белгилари билан яқиндан таништириш.
Услубий кўрсатма. Оддий карам ҳаётининг биринчи-йили маҳсулотдор қисми, вегетатив орган – карамбош ўрайди, иккинчи-йили репродуктив органлар ва уруғ маҳсулот қилади. Пояси ҳаётининг биринчи-йили калта (20-50 см), йўғон, барглар билан қалин қопланган бўлади. У, одатда, ўзак деб аталади. Ҳаётининг иккинчи-йили ўсимлиги бўйи 1-1,5 м, шохланадиган поя чиқаради. Барглари йирик, бандининг узунлиги 5-15 см ва ундан узун. Барг пластинкаси серэт, қалин томирлаган бўлади.
Карамбоши катта бўлиб ўсиб кетган ёпиқ учки куртакдир. Эртапишар навлари кичикроқ, диаметри 10-20 см, кечпишарларники йирик 25-40 см бўлади. Тўпгули чўзиқ шингил, эгилган ва эгилмаган, узунлиги 60-80 см. Гули икки жинсли, ўртача йирик. гулкосабарги ва тожбарглари тўрттадан, тугунчаси устки, икки уяли. Меваси 5-13 см узунликдаги, тсилиндрсимон ёки ясси тсилиндрсимон қўзоқ. Уруғи қўзоқ ичидаги пардага бириккан, юмалоқ, кам хонали, ранги жигаррангдан қорагача, ўратча йирик бўлади.
Карам навлари вегетатив (ўзаги, барг пластинкаси, тўпбарги) ва маҳсулот органлари (карам боши)нинг қатор морфологик белиглари билан бир-биридан фарқ қилади. Шунинг учун навларни ўрганишда нав белгилари комплексидан фойдланиш шарт:
Ташқи ўзагининг бўйи: паст (16 см гача), ўртача (16-20 см), катта (20 см дан баланд);
Тўпбаргининг катта-кичиклиги: майда (диаметри 60 см гача), ўртача (60-80 см), йирик (80 см дан ортиқ);
Тўпбаргида баргларни жойлашиши: горизонтал, ярим кўтарилган, анча баланд кўтарилган ва юқорига йўналган;
Барг пластинкасининг типи: яхлит, бандсиз, яхлит банли, Ҳошияли, пластинкаси пастга қараган, кучсиз лирасимон ва лирасимон;
Бандининг узунлиги: бандсиз, калта бандли (4-10 см), ўртача бандли (10-15 см). узун бандли (15 см ва ундан ортиқ);