Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги умиров С. Э., Қодиров З. З

8-
расм. Учта таҳлилий тадқиқотнинг қиёсий тавсифи:
когорт тадқиқотлар, ҳодиса-назорат тадқиқотлари ва кўндаланг тадқиқотлар 
Когорт тадқиқотлар 
таъсирот 
о
қибат 
Ҳодиса-назорат тадқиқоти 
таъсирот 
о
қибат 
Кўндаланг тадқиқотлар 
таъсирот 
о
қибат 
ва
қт 

---

8-
расмдан кўриниб турганидек, когорт ва ҳодиса-назорат тадқиқотларидан 
фарқли ўлароқ, кўндаланг тадқиқотлар – вақт ўқига нисбатан кўндаланг 
бўлиб, яъни хатарли омил ва касаллик бир пайтнинг ўзида ўрганилади.
Кўндаланг тадқиқотлар босқичлари 
• 
Бош мажмуадан тадқиқотга киритиш ва истисно этиш белгилари асосида 
сифат ва миқдор жиҳатдан репрезентатив танланмани (когортани) 
шакллантириш (9-расм). 
• 
Хатарли омил вакасаллик тарқалганлиги ҳақида ахборот тўплаш. Ҳар бир 
иштирокчи тадқиқот талабига мос тиббий текширувдан ўтказилади. 
• 
Кўндаланг тадқиқотларда танланма (когорта) тўрт гуруҳ иштирокчиларга 
ажратилади: 
- 
ўрганилаётган омил таъсир этаётган беморлар; 
- 
ўрганилаётган омил таъсир кўрсатмаётган беморлар; 
- 
ўрганилаётган омил таъсир этаётган соғлом иштирокчилар; 
- 
ўрганилаётган омил таъсир этаётганлиги аниқланмаган соғлом 
иштирокчилар. 
- 
касалликнинг клиник кўринишини тасвирлаш ва тахмин этилаётган 
хатарли омил таъсир этиш ҳолларини аниқлаш; 
• 
Касалликнинг клиник кўринишини тасвирлаш ва тахмин этилаётган 
хатарли омил таъсир этиш ҳолларини аниқлаш. 
• 
Хатарли омил ва касаллик ҳақидаги, ҳамда уларнинг алоқадорлиги 
ҳақидаги фаразни шакллантириш. 
• 
Кўрсаткичларни ҳисоблаш. Кўндаланг тадқиқотларда превалентлик 
(тарқалганлик) кўрсаткичи ҳисобланади. Танланма устида олиб борилган 
кузатувлар сонига кўра даврнинг (муддатнинг) превалентлиги (PR) ва айни 
дамнинг (айни пайтнинг) превалентлиги (PRM) ҳисоблаб топилади:
бунда А - тадқиқот иштирокчилари орасидаги барча беморлар сони, бир 
маротаба аниқланганда – PRM, кўп маротаба аниқланганда – PR;

---

n – 
танланма (когорта) сони; 
- 
ўлчамлилик. 
• 
Тафовутлар ишончлилигини баҳолаш. 
Аҳоли 
Хатарли омил ва касаллик 
тарқалганлиги ҳақида ахборот 
тўплаш 
когорта 
F+ 
Касаллик+ 
F+ 
Касаллик- 
F- 
Касаллик+ 
F- 
Касаллик-