181
тўғон пастки қирралари ҳосил бўлади).
в)
Чуқурлик силжишлар (4.37 -расм, г) бўлганда иншоот бутун товони
бўйича заминдан грунтни кўчириб олинади. Чуқурлик
силжишлар пластик
деформациялар анча кенгайганда содир бўлади.
Устиворликка ҳисобларда силжишнинг у ёки бу схемасини қўллаш
имконини олдиндан баҳолаш мақсадга мувофиқ. Баъзи бир жинсли замин учун,
яъни бирлаштирувчи коэффициенти
7
1
10
1
)
1
(
/
+
=
с
ф
а
k
см
2
/йил ва
силжиш коэффициенти
45
,
0
/
+
=
c
tg
tg
бўлган қумли,
йирик тошли ва
гилли грунтлардан иборат заминларда текис силжиш схемаси бўйича
иншоотнинг устиворликка ҳисобларида қуйидаги шартнинг бажарилиши мезон
ҳисобланади:
Б
B
N
гр
=
/
max
(4.32)
бу ерда
ф
k
– фильтрация коэффициенти;
а
– зичлаш коэффициенти,
унинг
қиймати
)
/(
)
(
1
2
2
1
−
−
га тенг,
1
ва
2
- мос равишда
1
ва
2
кучланишларга мос келувчи ғоваклик коэффициентлари;
c
- сувнинг ҳажмий
оғирлиги;
- грунтнинг ички ишқаланиш бурчаги;
c
– солиштирма
тишлашиш;
N
-
моделлаш сони;
max
- максимал меъёрий кучланиш;
В
–
анкерли понурни ҳисобга олмаганда тўғон товони кенглиги;
гр
-замин грунти
солиштирма оғирлиги; агар замин грунт сувлари сатҳидан пастда жойлашган
бўлса, у ҳолда
гр
- ни сувга тўйинган грунт ҳажмий оғирлигига тенглаштириб
олинади;
Б
–ўлчамсиз катталик; зич қумлардан ташқари барча грунтлар учун
Б
=3, зич қумлар учун
Б
=1,
I ва II синф иншоотлар учун
Б
нинг қиймати
тажриба ўтказиш йўли аниқлаштирилади.
W
M
F
Р
/
/
min
max
=
(4.33)
Р
–иншоотга таъсир этувчи барча ташқи кучларнинг фундамент товони
нормалидаги проекциялари йиғиндиси;
М
–фундамент товони оғирлик
марказига нисбатан барча ташқи кучларнинг моментлари;
F
ва
W
–мос
182
равишда иншоот товони қаршилигининг юзаси ва моменти.
Қайишқоқ, қийин ва юмшоқ қайишқоқ гилли грунтли заминлар учун 4.33
ифодадаги шартдан ташқари қуйидаги шартлар ҳам бажарилиши лозим:
4
)
1
(
45
,
0
2
0
0
0
1
1
1
+
=
+
=
h
a
t
е
К
С
C
tg
tg
w
ф
ўр
(4.34)
бу ерда
1
tg
- силжиш коэффициенти;
1
tg
, С
1
- биринчи чегаравий ҳолат
бўйича ҳисобларда силжишга қаршиликнинг ҳисобий
параметрлари;
ўр
-
иншоот товон бўйича ўртача меъёрий кучланиш;
2
/
)
(
min
max
+
=
ўр
;
а
е
К
C
ф
,
,
,
0
– мос равишда жипслаштириш даражаси, фильтрация, ғоваклик ва
зичлаш коэффициентлари;
t
0
– иншоотни қурилиш муддати;
w
-
сувнинг
солиштирма оғирлиги;
h
0
– жипслаштириланган қатламнинг ҳисобий
қалинлиги, гилли грунт қатлами қалинлиги
1
h
– га тенг қилиб олинади, лекин
В
дан катта эмас; агар гилли грунт
2
h
қалинликдаги дренаж бўлмаган қатлам
билан ажратилган бўлса, у ҳолда
2
1
0
h
h
h
+
=
, лекин
В
дан катта эмас. Текис
силжиш бўлиши эҳтимолини тахминий баҳолаш учун Н.И.Головановнинг
қуйидаги мезонидан фойдаланиш мумкин:
кр
max
,
ctg
tg
ctg
C
p
S
гр
кр
−
−
+
+
+
=
)
2
(
exp
)
sin
1
)(
(
0
, (4.35)
бу ерда
– иншоотнинг грунт ичига кирган қисми;
0
p
– пастки бьеф
томонидан бериладиган солиштирма юкланиш.
4.32 ва 4.35- шартларга риоя этилмаганда замини бир жинсли бўлган
иншоотларда аралаш силжишлар рўй бериши мумкин. Вертикал ва горизонтал
юкламаларни кўтарувчи замини турли жинсли иншоотларда 4.32 ва 4.35-
шартлар бажарилмаганда, ҳамда фақат вертикал юкламаларни кўтарувчи
замини бир жинсли ва турли жинсли иншоотларда чуқурлик
силжишлар
S
183
вужудга келиши мумкин.
Устиворлик ҳисоблари қуйидаги формуладан фойдаланган ҳолда олиб
борилади:
н
Т
х
ю
K
R
m
N
n
/
(4.36)
бу ерда
x
N
ва
R
– мос равишда умумлаштирилган силжитувчи (ағдарувчи) куч
ва чегаравий қаршилик кучи ҳисобий қиймати.
Do'stlaringiz bilan baham: