Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё технология институти

ASOSIY QURILMANING TEXNOLOGIK HISOBI

Quvvati 4.35 mlrd m³ yiliga.

Bir kunda DEA sirkulyatsiyasi tarkibiy 1.6 tonna bo’lsa, DEA 1molda H₂S ni yutishi 0.4 – 0.45 ga teng. Suyuqlikni qaynash temperaturasi 20^OC deb olsak, zichligi taxminan 0.785 deb olamiz.

V = 2.1500000/ 340*24 = 2634.8 m³/s

Gaz tarkibidagi komponentlar:

H₂S = 4.219 % umumiy

CO₂ = 4.27 % umumiy

CH₄ = 89.14 % umumiy

C₂H₆ = 1.4 % umumiy

C₃H₈ = 0.26 % umumiy

C₄H₁₀ = 0.11 % umumiy

Tozalangan gazdagi CH4,C2H6,H2SNING sarfi:

V_CH4=V’_CH4-V_CH4=256849-2,55=256846,45

V_C2H6=V’_C2H6-V_C2H6=34246,6-3,14=34243,46

V_H2S=0.15%(HAJM)

DEAeritmasiga yutilgan gaz sarfi:

G_K=EG₀-EG_I=326510,2-322116,7=4394 kg/soat.

Nordon gaz bilan to`yingan DEA eritmasini sarfi:A_N=G_K+A_P=4394+150600=154994 kg/soat.

Absorberning issiqlik balansi:

Absorberning issiqlik balansi tenglamasi:Q_VC+Q_AP+Q_a=Q_V+Q_AH.

Q_a-absorbsiya paytida chiquvchi energiya.

Gaz maxsulotilari bilan olib kiriladigan issilik miqdori:Q_VC=342466/3600*349,8=33276,3 KBT

Tozalangan gaz issiqlik miqdori:Q_V=339544/3600*354,55=33440 KBT

18%DEAning issiqlik miqdori:Q_a=G_K*q_a

Q_a=1905kdj/kg

Q_a=4394/3600*1905=2325,2KBT

Uholda absorbsiya issiqlik balansi:Q_AH=(E(Q_AP)+Q_a+Q_VC)-Q_V=41993,5-33440=8553,5KBT

Absorber diametrini aniqlash:

Kolonna diametri quyidagicha topiladi:

D_a=1800L/p_ж+/K

Bu yerda L-absorbent sarfi;kg/s

P_ж-to`yingan absorbent zichligi.

K=0,3-klapanli tarelka uchun koefitsient.

C=480-tarelkalararo koefitsient,h=0,6;

G-gaz sarfi; kg/s.

P_п-gaz zichligi.

To`yingan absorbent sarfi:

L=A_H/3600=154994/3600=43kg/s

DEAning t_H=52C⁰DAGIzichligi p=999,5kg/m³

Gaz sarfi:G=V_C/3600=326510,2/3600=90,7kg/s

Absorber diametrini topilgan qiymatlarni yuqoridagi formulaga qo`ysak D<sub>a</sub>=3,58m bo`ladi. GOST bo`yichaD_a=3,4 deb olamiz.

Absoberning balandligini aniqlash:

Qurilma balanligini quyidagicha topamiz:H=h₁+H_t+h₂; h₁,h₂-yuqoriva pastki kameralar balandligi;H_t-tarelkali qism balandligi;h₁=h₂=1,5m

Absorberda ajralish koefitsientini topamiz:

Φ_a=G_KIR-G_CHIQ/G_KIR=4394-5,1/4394=0,998

Nazariy tarelkalar soni: N_T=lg(1-0,998)/lg(1-0,72)=4,9

Tarelkalar soni:N_p=4,9/0,35=14ta.

Tarelkali qism balandligi:H_T=h*N_T=0.6*14=8,4

Qurilma balandligi:H=1.5+8,4+1,5=11,4m bo`ladi

«Ishlab chikarish jarayonlarini nazorat kilish va

avtomatlashtirish» kismi

Ishlab chiqarishning avtomatlashtirishning asosiy negizi ish joylarni o‘zgartirish, bu texnologik jarayonning eng muщum yo‘nalishlaridan biridir. Neft va gaz sanoatida texnika va texnologiyalarni rivojlantirishni, ishlab turgan va yangi qurilayotgan korxonalarni quvvati kыpayish nazorat qilish boshkaruvni щisoblash texnikasi keng qo‘llab, kompleks avtomatlashtirish kiritishni talab qilyapti.

Avtomatlashtirish ishlab chiqarish jarayonlariin jadallashtirish, unumdorligini oshirish va yuqori sifatli mahsulot olishni, asosiy va yordamchi texnologik jarayonlari xavfsiz ishlashini ta’minlaydi. Lokal va avtomatik boshqarish sistemalari katta ahamiyatga ega bulib, axborot va boshqarish funktsiyalarini me’yorida faoliyat ko‘rsatishini ta’minlaydi.

Axborot funktsiyalarning vazifasi - axborotni texnik parametrlarini o‘lchash, uzatish, tayyorlash va ko‘rsatishlardan iborat.

Boshqarish funktsiyalar vazifasi - hisob va uzatish, boshqaruvchi mexanizmga ta’sir ko‘rsatish boshqaruvidan iborat bo‘lib, sifatli mahsulot olinishida berilgan qiymatlarni saqlab turishdan iborat.

Malakaviy bitiruv ishini bajarishda ob’ekt sifatida absorber kurilmasi tanlab olindi. Boshqariluvchi parametr sifatida – bosim olindi. Jaryondagi o‘zgartiriladigan ob’ektning asosiy kursatkichi:

R_max = 40 at; R_min =30 at; R_urt=35 at;

mikdorda uzgarishi mumkin, bosimni uzgarishi chegarasi = +-5 at.

Boshkariluvchi ob’ektdagi bosimni ulchashdagi xatoliklarning kiymatlari (absalyut, nisbiy va keltirilgan xatoliklar) aniklandi. Ushbu xatoliklarga mos keluvchi ulchov aniklash tugri kelgan datchik tanlandi - bosimni me’yorlovchi asbob.

№	Kursatkich	Kattalik chegarasi		Abs dA	Dinamik kursatkichlar
	Aurta	Amax	Amin		Kob	K1	K2	K3	T1	T2	T3
	35	40	30	5	1.25	1.25	1	1	65	80	30

Turtki Z ning kiymati va texnologik utish oraligi ukituvchi tomonidan berilgan:

Z=0.8 teng buladi.

Xisoblashni kompyuterda MATLAB dasturi asosida 3 sigimli ob’ekt modelini borligini inobatga olib, biz xam xaroratni me’yorlovchi kurilmadagi boshkaruv jarayonini 3 sigimli deb, kabul kilamiz.

Bunga karaganda K= K₁*K₂*K₃ bu yerda- K_1, K_2, K₃ xar bir sigimning kuchaytirish koeffitsienti.

Demak, K= K₁*K₂*K₃ =1.25. K_1, K_2, K₃ larning kiymatini tanlab, ob’ektga mom keluvchi kiymati olinadi.

Kompyuterda MATLAB dasturi asosida kuyidagi boshkarish tizimi kursatkichlari olindi:

K1=1.25; , K2= 1; K3=1.

T3 =65; T2=80; T1=30;

Ob’ektni optimal boshkarish uchun unga tugri keladigan rostlagich tanlanadi- rostlash konuniga binoan.

Kuyida keltirilgan blok sxemaga asosan rostlash optimal kurinishi tanlandi, rostlagichni kiymatini aniklashda datchik va ijrochi kurilmani kuchaytiruvchi bulinma deb karab 3 sigimli ob’ekt PI roslagich uchun xisoblandi:

Boshkaruv tizimining kompyuter modeli “MATLAB” dasturi asosidagi blok sxemasi kuyda keltirilgan:

Optimal boshkarish tizimini sintez kilish tartibi, rostlagichni tanlash, rostlagichning sozlash parametrlarining optimal kiymatlari kuyida keltirilgan kompyuter modeli natijalari asosida aniklanadi:

Rostlagich kursatkichlari ma’lum bulgandan sung, GOST 21.404.85. foydalanib, texnologik jarayoni avtomatlashtirishning funktsional sxemasini ya’ni, ob’ektning optimal boshkarish chizmasini chizdim.

Nazorat ulchov asboblari spetsifikatsiyasi

№	Kursatkich	Urnatish joyi	Ulchov asbobining nom iva tavsifi	Turi	Soni
1-1	bosim	joyida	Raqamli bosim ulchagich	RI 170011	1
1-2	bosim	joyida	Raqamli rostlagich	RRF 170011	1
1-3	bosim		Rakamli masofaviy boshkarish	RP 170011	1
1-4	bosim	joyida	Rakamli ijrochi kurilma	RE 170011	1

Atrof muhit muhofazasi

Ekologik muammo dunyoning barcha mamlakatlarida yer sharining barcha burchagida dolzarbdir.

Tabiat ko‘p bog‘lamli yaxlit bir majmua bo‘lib, bu bog‘lamlarning buzilib ketishi tabiatdagi ko‘p yillar davomida saqlanib kelgan barqarorlikni buzilishiga moddalarning aylanma harakatini o‘zgarishiga olib keladi. Hozirgi kundagi sharoitda atrof muhitga kelib tushayotgan sanoat qishloq ho‘jalik va maishiy chiqindilardan miqdorini ortib borishi tufayli tabiat avvalgidek o‘z kuchi bilan suv xavo bakteriyalar quyosh nuri yordamida bu chiqindilarning qayta ishlab bera olmaydi.

Sanoat rivojlanishi chiqindilarning miqdorini ortib borishiga olib kelmoqda, chunki mahsulotni ishlab chiqarishda xom-ashyo resurslarining atigi1/3 qismi sarflanadi holos, 2/3 qismi esa turli xil chiqindi sifatida atrof muhitga kelib tushadi.

Oxirgi yillarga kelib atrof muhitni muhofaza qilish insoniyat oldidagi eng dolzarb muammolaridan biriga aylandi. Chunki ishlab chiqarish rivojlanib borayotgan bir vaqtda turli xil tarmoqlar kengayib bormoqda. Aholi soni o‘sib borgan sari ishlab chiqarish korxonalarining soni ham ortib bormoqda. Shu sababli bu muammoga e’tibor qaratilmoqda.

O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti I.A.Karimov “O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari” asarida O‘zbekistondagi mavjud quyidagi muammolarga to‘xtalib o‘tgan:

1 Yerning cheklanmanganligi va nihoyat darajada sho‘rtanlanganligi

2 Yer usti va yer osti suvlarini keskin tanqisligi va ifloslanganligi

3 Orol dengizining qurib borishi

4 Havo bo‘shlig‘ining ifloslanishi

Bu muammolarni xal qilish uchun davlat miqyosida ko‘p ishlar amalga muhofaza qilish” haqida, 1993-yil 6-mayda “Suv va suv resurslaridan foydalanish” haqida 27- dekabr 1996-yil “Atmosfera havosini muhofaza qilish” haqida, 2000-yilda 6-iyunda “Ekologiya eksporti” haqida 5- aprel 2002-yilda “Chiqindilar” haqida qonunlar qabul qilindi. Ushbu qonunlarni ijrosini nazorat qilishni ta’minlash uchun O‘zbekistonda mavjud ekologik harakat a’zolaridan 15 kishi Oliy majlisga deputat etib saylangandir.

Neft va neftni qayta ishlash korxonalari atmosfera havosiga uglevodorodlar vodorod sulfid (H₂S), oltingugurt (IV)oksidi , uglerod oksidlari (CO,CO₂), azot birikmalarini tashlaydilar havoga chiqindilar maxsus gazlarni yig‘ib tashkil qilingan manbadan jihoz va moslamalarning germetrikligini buzilishi hisobiga xom-ashyo va mahsulotlarni tashish vaqtida tushishi mumkin.

Atmosfera hisobini changdan tozalash uchun quyidagi usullar qo‘llaniladi.

1 Gravitatsion

2 Quruq inertsion va markazdan qochma kuch ta’sirida tozalash

3 Filtrlash

4 Ho‘llash

5 Elektrostatik

6 T ovush va ultratovush yordamida

Havoni zaharli gazlardan tozalash uchun quyidagi usullar qo‘llaniladi:

1 Absorbsion

2 Adsorbsion

3 Katalitik

4 Termik

Sanoat korxonalarida turli maqsadlarda suvdan foydalanish natijasida ko‘p miqdorda sanoat va maishiy oqava suvlar hosil bo‘ladi. Ularni tozalash uchun quyidagi usullar qo‘llaniladi.

1. 
   Mehanik tindirish cho‘ktirish, suzib olish
   
2. 
   Fizik kimyoviy : koagulyatsiya, flokulyatsiya, flotatsiya reagent qo‘shish ion almashtirish.
   
3. 
   Kimyoviy : a)regenirativ: haydash, adsorbsiya reftifikatsiya, ekstraksiya v)destruktiv oksidlash termoksidlash
   
4. 
   Biokimyoviy a) tabiiy sharoitda aerab v)sun’iy sharoitda – anaerib
   

Hosil bo‘ladigan qattiq chiqindilarni qayta ishlash uchun quyidagi usullvr qo‘llaniladi:

1 Mexanik

2 Mexanik termik

3 Termik

Biz ko‘rib chiqayotgan Sho‘rtan UShKdagi gazni aminobirikmalar bilan tozalash bo‘limida asosan quyidagi gaz chiqindilari atmosfera havosiga tashlanadi: H₂S,CO_2, MEA,SO₂

Tozalash moslamasini o‘rnatish zarurligini asoslash uchun ularning CHMCHlarini hisoblab, CHMCH_I≥M_i shartini tekshirib, hulosa chiqaramiz.

N=30m D=20m t₂=200⁰ C t_h=25C⁰ w=5m/s CHMM_H2S=0,068mg/m³ CHMM_CO2=5mg/m³ CHMM_MEA=0,5mg/m³

CHMM_so2=0,085mg/m³ A=200 F=1; m=1, n=1

V=*w=

Ifloslik tashuvchi manba	Chikindilar tarkibi	Chiqindilar miqdori m^3/soat		Gaz chiqindilari miqdori m^3/soat		CHMCH5 mg/m^3	Tozalash usuli	Rektika tsiya usuli
		Gazsi mon	chang	Toza lanma yotgan	Toza lana yotgan
Reaktor	H2S CO2	12,0 10,2	- -	- -	10,2 8,1	4,25 0,347	Absorb sion	Boshqa kor xona
reaktor	MEA SO2	0,5 7,6	- -	- -	0,5 7,6	0,347 0,0059	-//- -//-	Foydalani ladi

Biz ko’rib chiqayotgan bo’limimizda xo’jalik oqava suvlari hosil bo’ladi. Ularning tarkibida mexanik aralashmalar muallaq zarrachalar va sirti faol moddalar bor. Ularni tozalash uchun aval filtrlaymiz, song koagulyatsi qilamiz. Sfmdan tozalash uchun biologik usulni qo’laymiz.

Suvdan foydalanish formasi

Suv bilan taminlovchi manba	Suvdan foydalanish normasi m^3/sutka		Aylanma suv hajmi m^3/soat	Toza suv miqdori %
Korxona suv qudug’i	Loyhaga binoan 6	Amalda 5	4	80%

Oqava suvlarni tozalash

Oqava suv turlari	Oqava suv hajmi		Ifloslik-ning tarkibi	Tozalash usuli	Tozala-gich moslamasi	Toza-lanayotgan suvni ishlatish usuli
	Tozala-nayotgan	Tashlab yubori-layotgan
Maishiy xo’jalik	0.5	8.5	Mexanik aralashma-ning Sfm organik moddalar	Filtirlash koagul-yatsiya biologik	Filtir koagul-yatsiya ter biologik hovuz	Qaytadan siklga kiritiladi

Qatiq chiqindi shaklida foydalanib bo’lingankatalizator hosil bo’ladi. Uni tarkibidan qimmatbaxo metallni Pt ni ajratib foydalanishga beriladi.

Fuqoro muxofazasi

Mamlakatimiz milliy davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlaridan biri aholini va xududlarni tabiiy va texnogen favqulotda vaziyatlardan muhofaza qilish, xavfsizlikni ta’minlash, barqaror iqtisodiy rivojlanishga erishishdan iboratdir. Prezident I.A.Karimov shu masalaning dolzarbligini e’tiborga olib, o‘zining «O‘zbekiston XXI asr bo‘sahasida: xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va tarabbiyot kafolatlari» nomli asarlarida «Siyosatimizning asl moxiyati aholi xavfsizligini ta’minlash, ularni turli ofatlar va favqulotda vaziyatlardan ximoya qilishdir» deb ta’kidlab o‘tadilar. Shunday ekan favqulodda vaziyatlarni oldindan aniqlash va aholini bo‘lishi mumkin bo‘lgan xavfdan ogoxlantirish borasida samarali tadbirlar o‘tkazish, favqulotda vaziyat yuz berganda tezkor xarakat qilish, insonlarning qurbon bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik, iqtisodiy zararni kam bo‘lishini, xavfsizlikni o‘z vaqtida ta’minlash bular hammasi asosiy masalalardan biridir.

Fuqoro muhofazasiga oid xuquqiy va me’yoriy hujjatlar.

O‘zbekiston Respublikasida Fuqoro muhofazasiga oid quyidagi xuquqiy me’yoriy hujjatlar va Vazirlar mahkamasining qarorlari kuchga kiritilgan.

O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 143 sonli “O‘zbekiston Respublikasi Favqulotda Vaziyatlar Vazirligini” tashkil etish to‘g‘risidagi qarori 11 aprel 1996y.

O‘zbekiston Respublikasi Konstituttsiyasi “Aholi va hududlarning tabiy hamda texnogen xususiyatli Favqulotda vaziyatlardan muhofaza qilish to‘g‘risida” 20 avgust 1999y.

“Sho‘rtangaz UShK Qashqadaryo viloyatining G‘uzor tumanida joylashgan. Aholiga zaxarli gaz, chang yetmasligi uchun yon atrofi daraxtlar bilan o‘ralgan.

Korxonada fuqoro muhofazasini tashkil etish.

Fuqoro himoyasining asosiy vazifalari:

1.Aholini umumqirg‘in qurollardan saqlash.

2. Xalq xo‘jaligi korxonalarining urush sharoitida ishlash turg‘unligini oshirish.

3. Qutqaruv va tiklovchi ishlarini olib borish.

Korxonada fuqoro muhofazasini tashkil qilish omillari yuqoridagilardan iborat.

Fuqoro muxofazasi tashkil etish

Sho‘rtangaz UShKda sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan favqulotda tabiiy va texnogen xavfli xodisalarga: zilzila, yong‘in, portlash, kimyoviy zaharlanishlar kiradi.

Ob’ektda chang va zaharli gazlar mavjudligi ularning miqdori, saqlanish qoidalari deganda, asosan atrof muhitga kuchli ta’sir qiluvchi va odamlar hayotiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni tushuniladi. Korxonadagi avariyalar, yong‘in va portlash kabi favqulotda vaziyatlari yuzaga kelgan vaqtida sodir bo‘lgan xavf darajasini ko‘rsatadigan ikkita bildirish rejimini belgilanadi.

1. 
   Yuqori tayyorgarlik rejimi
   
2. 
   Favqulotda rejim
   

Bunday xollar yuzaga kelgan vaqtida xokimiyatlarga, tuzilmalarga, tibbiy xizmatga, yong‘in xavsizligi xizmatiga xabar berish kerak.

Korxonada mavjud kuchli ta’sir qiluvchi modda. Uning miqdori saqlanish tartibi quyidagicha.

Neftni qayta ishlash jarayoni past bosim va yuqori xaroratda boradi. Bu esa endotermik jarayon xisoblanadi.

Sho‘rtangaz UShKda atmosferani ifloslantiruvchi manbalar talaygina. Bu manbalardan atmosfera xavosiga yil davomida 2561,43 tonna ifloslantiruvchi gazlar chiqariladi. Bulardan asosiylari SO₂, NO₂, H₂S va boshqalar.

Uglerod (P) oksidi – rangsiz, xidsiz nixoyatda zaxarli gaz. Ishlab chiqarish binolarida SO ning miqdori 11mg ni, xavoda 0,03 mg ni tashkil etadi. U avtomobildan chiqayotgan tutun gazlarida xayot uchun xavfli miqdorda bo‘ladi. Shu sababli korxonada ish vaqtida xonalar yaxshi shamollatilgan bo‘lishi kerak.

Vodorod sulfid –nafas olishda yuqori nafas organlarini zararlaydi, yuqori kontsentralnagan miqdori o‘limga olib kelishi mumkin .zaxarli gaz, palag‘da tuxum xidiga ega.

Azot (1U) oksidi- sariq rangli, spetsifik xidga ega gaz, suv bug‘lari bilan reaktsiyaga kirishib azot kislotasi xosil qiladi.

Favqulotda Vaziyat yuz berganda “Diqqat Xammaga” ovozli signal orqali ishchi-xizmatchilarga xabar qilinadi.

Kuchli ta’sir etuvchi zaxarli modda va chang bilan ishlovchi tsexlarda ishchi va xizmatchilar ob’ekt fuqoro muhofazasi bo‘limi (FM shtab) xodimlari tomonidan shaxsiy ximoya vositalari bilan ta’minlangan bo‘lishlari kerak.

Nafas olish organlarini muxofazalovchi shaxsiy ximoya vositalari – gazniqoblar, nafas olish organlarini turli kasalliklarni keltirib chiqaruvchi mikroblardan va toksinlardan muhofaza qiladi.

Gazniqoblar ikki turga bo‘linadi:

1. 
   Filtirlovchi gazniqolar ( GP 5, GP 7, GP 9, PDF 2Sh);
   
2. 
   Ajratuvchi gazniqoblar (IP 46 IP 48).
   

Nafas olish organlarning eng oddiy himoya vositalari:

1. 
   Respirator;
   
2. 
   Changga qarshi matoli niqoblar;
   
3. 
   Paxta dokali bog‘gich.
   

Teri va nafas olish a’zolarinig himoya qilish vositalari.

Filtirlovchi himoyalanish niqoblar.

Inson bir kun davomida o‘rtacha hisobida 800 gr qattiq maxsulot, 2l suv va 40m³ xavoni iste’mol qiladi. Bajarilayotgan ishning og‘irligi va intensivligiga bog‘liq holda, bu ko‘rsatgich keng ko‘lamda o‘zgaradi.

Kam kislorodli va bir nechta zaharli moddalar saqlangan havo, zaxarlangan hisoblanadi.

Favqulotda vaziyatda avariya qutqaruv ishlarini olib borish.

Avariya qutqaruv va boshqa kechiktirib bo‘lmaydigan ishlarini rejalashtirish va amalga oshirishdan maqsad, aholini turli favqulotda vaziyatlardan himoyalash, shoshilinch tibbiy xizmat ko‘rsatish, avariya oqibatlarini qisqartirish hamda vayronalardan insonlarni olib chiqishga qaratilgandir.

Avariya qutqaruv ishlari quydagi vazifalarni amalga oshirish orqali olib boriladi.

1. 
   FV ro‘y bergan xududlarida razvedka ishlarini olib borish hamda xarakatlanish yo‘nalishlarini rejalashtirish.
   
2. 
   Bino qismlari, vayrona uyumlari orasidan shuningdek yonayotgan binolar ichidan insonlarni qidirish va olib chiqish.
   
3. 
   Jabrlangan insonlarni, guruxlarga ajratgan xolda birlamchi tibbiy xizmat ko‘rsatish hamda yaqin ambulatoriyalarga yetkazish.
   

Boshqa kechiktirib bo‘lmaydigan ishlarga quydagilar kiradi:

1. 
   Insonlarni ommoviy piyoda yoki transportda xarakatlanish yo‘llarini ochish hamda xavfli jismlardan tozalash.
   
2. 
   Gaz, elektr, suv quvur tiqimlari va boshqa tizimlarda yuz bergan avariyalarni to‘xtatish, qutqaruv ishlarini o‘tkazish.
   

Korxonada yong‘in sodir bo‘lganda xarakatlanish quydagi tartibda amalga oshiriladi. Sexda germetiklik buzilib yoki boshqa sabab bilan yong‘in chiqqanda OPD turidagi signalizator ishga tushadi. Bu signalizator ishga tushishi bilan tsexdagi navbatchi korxonaning yong‘in xavfsizligi bo‘limiga xabar beriladi va ishchilarning tartibli evakuatsiyasini ta’minlashni nazorat qilinadi. Yong‘in ixavfsizligi bo‘limi yetib kelguncha ishchilar o‘zlari OU 2, OU 9,OU 8 birlamchi o‘t o‘chirgichlar yordamida yong‘inni boshqa ob’ektga o‘tib ketmasligini nazorat qiladi.

Yong‘in xizmat xodimlari bilan bir vaqtda tibbiy tez yordam ko‘rsatish xizmati ham yetib keladi. FV oqibatlari tugatilishi bilan qutqaruv ishlari boshlanadi. Tartibni saqlashga e’tibor beriladi. Yong‘in yoki avariya sodir bo‘lishida odamlrni xavfsiz boshqa joyga chiqish yo‘llari bo‘lishi binolarni loyihalash va qurish vaqtida hisobga olingan. Yong‘in havfsizligi norma qodalariga asosan evakuatsiya yo‘llari o‘tga chidamli materiallardan tayyorlangan, harakat yo‘lida hech qanday to‘siqlar yo‘q. Korxona binosida 2ta chiqish evakuatsiya yo‘llari mavjud.

Neftni qayta ishlash jarayonida ishlatiladigan xom-ashyolar ma’lum talab asosida omborlarda saqlanadi. Quyosh nuri to‘g‘ridan-to‘g‘ri tushmaydigan, yopiq, quruq joyda, xarorat 30^o S dan yuqori bo‘lmagan, namlik 80% dan ko‘p bo‘lmagan joyda saqlanadi.