Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

MPLS концепцияси. 
MPLS кўп протоколли белгилар коммутация 
қилиш технологияси – интеграллашган ҳизматларни таклиф қилиш учун 
IETF томонидан яратилган. Ушбу янги технологияда қурилган магистрал 
тармоқларда трафикларни қайта ишлаш тезлиги ва кўп каррали ҳизматларни 
тақдим этиш имконияти кенгаяди. 
MPLS технологиясида боғланиш LSR (Label Switch Router) меткаларни 
коммутациялаш маршрутизатори ѐрдамида амалга оширилади. Бу қурилма 
худди IP -маршрутизаторига ўхшаб каналларни виртуал коммутациялаш 
вазифасини бажаради. IP ва MPLS бир-бирибилан боғлиқ бўлиб, IP 

---

68 
тармоғидан пакетлар MPLS тармоғига келганда уларга 20 бит ҳажмга эга 
метка бирлаштирилади. Бу метка пакетларни MPLS тармоғи бўйлаб 
ҳаракатланиш имкони беради. Бу жараѐнни LER (Label Switch Edge Router) 
чегаравий LSR амалга оширади. У MPLS тармоғининг чегарасида 
жойлашади. MPLS тармоғининг ичида бир нечта LSP бўлиши мумкин. Улар 
меткаларни керакли ѐьналишда ҳаракатланишини таьминлайди. 
MPLS технологияси ўзига АТМ нинг ишончлилиги, қулайлиги ва юқори 
тезликда маьлумотларни жўнатиш имкониятини IP тармоқларда бирлаштира 
олди. 
Технологиянинг асосий авфзаллиги – пакетларни коммутациялаш 
жараѐнининг IP аддресс сарлавҳаси тахлилидан алоҳида бўлимларда амалга 
оширилишидир. Бу ҳолат пакетларни коммутациялашга талаб қилинадиган 
вақтни сезиларли равишда қисқартиради. Мос равишда MPLS протоколида 
ишловчи маршрутизаторлар ва коммутаторлар ҳар бир тармоққа кириш 
нуқтасида маршрутизациялаш жадвалига махсус белги киритади ва бу ҳақида 
қўшни қурилмаларга ҳабар беради. 
Бундай белги(метка)лар MPLS технологиясида ишлай олувчи 
маршрутизатор ва коммутаторларга пакет жўнатиладиган IP аддрес 
қидирувисиз пакетни кейинг йўналишини аниқлаш имконини беради. 
MPLS да трафикни бошқариш. 
Ҳар қандай тармоқ технологиясини 
қуришда трафик тақсимотига катта аҳамият қаратилмаслик кўплаб 
муаммларни келтириб чиқариши мумкин(2-расм). MPLS протоколида 
трафинкни тўла қонли бошқариш имконияти ва буни автоматик амалга 
ошириш имконияти мавжуд. Бунинг учун MPLS нинг амалий поғонасида 
трафикни бошқариш учун мўлжанланган сигнализация протоколи керак 
бўлади. Ушбу ҳолат MPLS тармоғида маьлумотлар узатишда виртуал 
маршрутизаторлар яратиш имконини, айни вақтда қўшимча эгилувчанлик 
(мослашувчанлик) имкониятини беради(3-расм). 
Сўнгра IETF олдига MPLS да юқоридаги талабларни қондира олувчи 
протоколларни тавсия қилиш вазифаси қўйилди. Изланишлар натижасида энг 
яхши иккита протокол тавсия этилди, булар: 
-
RSVP-TE; 
-
CR-LDP. 
Биринчи вариантда RSVP протоколи MPLS да трафикни бошқариш учун 
IP тармоқлардагидек иш тутди фақатгина, QoS ни таьминлаш учун 
маьлумотларга қўшимча (резерв) ѐьллар ажратишда фарқланди. Бор йўғи IP 
да мавжуд бўлмаган MPLS нинг белгиларини қўшиш керак бўлди. Иккинчи 
вариантда эса LDP протоколи QoS ни таьминлаш учун бир қанча янги 
обйектлар қўшилди.
RSVP - асосий вазифаси MPLS да ишлай олувчи маршрутизаторлар 
(LSR) пакетлар сарлавхасини ўқишда ѐки пакетларга ҳизмат кўрсатишда, 
уларнинг IP сарлавхаси билан эмас, балки MPLS да ишлатиладиган белгилар 
орқали тахлил қилиш ва ресурсларни резервлаш имкониятини беришдан 
иборат. RSPVP-TE да эса яна бир ўзида маршрутизаторлар кетма-кетлигини 

---

69 
ҳақидаги маьлумот олувчи объект Explicit Route Object (ERO) қўшилган.