Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

LSP белгиларни коммутациялаш йўллари. 
LSP белгилар бўйича 
коммутациялаш тракти бу – MPLS маршрутизатор (LSP) ларининг кетма-
кетлиги. LSP бўйлаб жўнатиладиган пакетлар тўплами ягона FEC га тегишли 
бўлади ва ҳар бир LSP, LSP – туннелда унга ўзининг белги (метка)сини 
тайинлайди. LSP – туннел LSP тракт ичида яратилади (5-расм). Ҳар бир 
туннел орқали ўтувчи пакетлар ва байтлар ҳисобланади. Баьзида 
жўнатилувчи оқимнинг ҳажми туннелнинг ўтказиш қобилиятидан юқори 
бўлади, бундай ҳолатда жўнатувчи ва қабул қилувчи ўртасида бир нечта LSP 
туннел ҳосил қилинади. Биргина LSP да, жўнатиш ва қабул қилишнинг турли 
жойларида LSP туннеллар ҳосил қлиниши, ўз навбатида ҳар бир туннел 
ичида кейниги даражадаги туннеллар ҳосил қилинши мумкин. Бу йерда 
MPLS нинг иерархик қурлиши пайдо бўлади.
9.5-расм. LSP да туннеллаш 
Туннел яратишнинг икки тури мавжуд: hop-by-hop услуби – бунда 
пакетни қабул ҳар бир маршрутизатор унинг кейинги йўлини ўзи танлайди, 

---

72 
ѐки тўғридан - тўғри маршрутлаш усули бунда – маршрутизатор пакетларнин 
қабул 
қилиб 
олгач 
уларнинг 
кейинги 
йўналишини 
юқоридаги 
маршрутизаторларнинг LSP жадвалига асосланган ҳолда белгилайди. 
9.5-расмни таҳлил қилинса, дастлаб IP пакет тармоқга кириб келди, унга 
―чегаравий соҳа‖ деб ҳисобланган LSP 0 нолинчи даражали белги (метка) ва 
LSP тракти ҳосил қилинди. Сўнг пакет ―ядро‖ га келгач, маьлумот узатишда 
резерв йўллар ҳосил қилиш имкониятини яратиш учун, пакетга янги яни 
унинг нолинчи даражали меткасини ўзгартирмаган ҳолда устидан бошқа 
биринчи даражали метка қўшилди ва мос равишда биринчи даражали LSP 
тунели ҳам яратилди. Пакет тармоқнинг чегаравий соҳасига яқинлашиб 
боргач барча жараѐнлар тескарисига бажарила бошланади ва якуний LSP 5 
пакетдаги метка ечиб олиб пакет сарлавҳаси бўйича керакли йўналишга 
жўнатди.
MPLS ўзидан аввалги яратилган технологияларнинг камчиликларини 
бартараф қилиш чораларини кўра олган ва айни вақтда уларнинг афзал 
томонларини ўзида жамлай олган технология бўлиб, турли технологиялар 
асосида қурилган тармоқлар билан уйғунликда ишлай олиш учун оддий 
ечимдир. Пакетлардаги IP сарлавха таҳлили учун сарфланадиган вақтни, IP 
сарлавхани қисқа ҳажмли меткаларга ўринлаштириш орқали тежаш MPLS 
нинг сезиларли ижобий натижаларга эришиш имкониятини таьминлайди, 
жумладан IP тармоқдагидек пакетлар навбатда туриб ўз эскириш вақтларини 
сарфлашмайди. Барча афзалликларини ҳисобга олиб таьрифланса, MPLS бу 
замон талабларига жавоб бера оладиган мултисервис тармоғини қуришдаги 
тавсия қилишка лойиқ бўлган тармоқ технологиясидир.