Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат аграр университети агрокимё ватупроқшунослик кафедраси

1.Тупроқларнинг емирилиши: Сувнинг таъсирида тупроқларининг емирилиши кўзда тутилади. Бу тупроқларда гумус қаватининг профили бўйича калинлиги гумус миқдорининг жуда кўплиги билан ажралиб туради ва шунингдек, азот, фосфор, ва калий миқдори жуда кўп бўлади.
2.Тупроқларнинг скелетлиги- тупроқларнинг қайта ишлашда қийинчилик тугдирадиган ҳар хил йирикликдаги скелетлар (шағал, чағир тошлар, тошчалар) аралашганлигини кўрсатади.

3. 
   Ер ости сувларинг сатхи-тупроқларнинг ер ости сувлари билан намланиш даражасини ва сувлардан ўсимликлар қай даражада фойдаланишини кўрсатади. Кўпинча қуруқ тупроқлар, бўз тупроқлар, тақир тупроқлар ва сур тусли қўнғир тупроқлар- ер ости сувлари чуқур (5 м чуқурда) жойлашган шароитда ривожланади.
   

Экспликациядаги охирги устунда хўжаликнинг ердан фойдаланиш бўйича ҳар-қайси тупроқ айирмалари майдони кўрсатилади. Ҳамма тупроқлар хоссалари буйича агрономик ишлаб чиқаришга нисбатан бир хил бўлган гуруҳларга бирлаштирилади. Ҳар қайси бу гуруҳдан фойдаланиш учун тахминий тавсияномалар берилади.
Хўжаликларга кўпроқ хариталарига қўшилиб, уларнинг табиий ишлаб чиқариш шароитлари ва тупроқ тавсифномаси ёзилган тушунтириш хати берилади. Бу тушинтнриш хатида, шуниндек, хўжалик ерларидан унумли фойдаланиш бўйича ҳар-қайси тупроқ айирмалари майдони кўрсатилади.
Харитада экспликациядан ташқари тупроқларни агрономик ишлаб чиқариш бўйича гуруҳларга ажратилганлиги кўрсатилади. Бунда хоссалари бир - хил бўлган тупроқлар агрономик ишлаб чиқариши бир хил бўлган гуруҳларга бирлаштирилади.
Ҳар қайси гуруҳдан фойдаланиш учун тахминий тавсияномалар берилади. Экин майдонларини жойлаштириш ва унинг таркиби алмашлаб экишни жорий қилиш, агротехник ва мелиоратив тадбирлар мажмуасини тупроқни ишлаб чиқариш қобилиятини ошириш, қишлоқ хўжалик ўсимликларидан юқори ҳосил олиш учун жорий қилиш бўйича тавсияномалар ёзилган бўлади.
Саволлар:

1. 
   Тупроқлар унумдорлиги бўйича қандай баҳоланади?
   
2. 
   Тупроқни пасайтириш коэффициентига тупроқнинг қайси кўрсаткичлари киради ?
   
3. 
   Тупроқ харитаснда ишлатиладиган индекс белгиларня мазмунини ёритиб беринг.
   
4. 
   Корректировкалаш деганда нимани тушунасиз.
   
5. 
   Тупроқ харатасида ишлатиладиган индекс белгиларини мазмунини ёзиб тушунтиринг.
   
6. 
   Камерал даврида бажариладиган ишлар нималардан иборат?
   
7. 
   Экспликация нима?
   

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ҚИШЛОҚ ВА СУВ ХЎЖАЛИГИ ВАЗИРЛИГИ

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ АГРАР УНИВЕРСИТЕТИ

“ТЕХНИК ТУПРОҚШУНОС ИШЧИ КАСБИНИ ЭГАЛЛАШ ”