Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент Давлат техника университети Р. Ф. Мингазов, Х. C исахўжаев, Р. К. Чембаев

11.4. Паст ҳарорати юзанинг ишлаш
шартлари


11.4.1 Паст ҳароратда занглаш

Бу турдаги занглашга, ҳаво қиздиргичларнинг юза қисмидаги металларнинг ишдан чиқиши, унинг чиқиш қисмидаги газларнинг, ҳамда ишчи ҳаволарнинг жуда паст ҳароратда бўлишидир. У металл юзасида олтингугурт кислотасининг нам пренка ҳолатда пайдо бўлишидан аниқланади. Паст ҳароратли занглашнинг интевсив ҳолати тутун гази оқимида олтингугурт кислотасининг Н₂SO₄ . Олтингугуртли ёқилғи ёнганда аланга ядро зонасида олтингугурт SO₂ ҳосил бўлади, айрим ҳолларда ўтҳона ортиқча ҳаво бўлганда кислород ҳисобига олтингугурт SO₃ га айланади. Охирида ёнишнинг занжирли реакцияси ва термик диссацияси ҳисобига юқори ҳароратли аланга зонасида ҳосил бўлади.

Газ ҳарорати 500⁰С да паст зонада, газ оқимида сув буғи SO₃ билан реакцияга киришиши натижасида олтингугурт кислота буғи ҳосил бўла бошлайди.

SO₃+H₂O=H₂SO₄ (буғ)

Бу жараён 260⁰С ҳароратда тугалланади. Шундай қилиб кам миқдордаги олтингугурт кислота буғи бор газ, паст ҳароратли қиздириш юзаси орқали ўтади.
Қиздириш юзасидаги занглаш, девор ҳарорати ва девор атрофидаги қатламда нам буғни конденсатциялаш ҳароратидан паст ёкиолтингугурт кислота буғини газнинг парциал босимига тенг ҳолатидаги шароитда бошланиш мумкин. Юзадаги намликни конденсацияланишнинг бошланиш ҳарорати термодинамик ҳароратнинг тўйиниш нуқтаси ёки тўйиниш нуқтаси ёки тўйиниш нуқта ҳарорати дейилади. Тоза сув буғининг тўйиниш нуқта ҳарорати, ёниш маҳсулотининг парциал босими Р Н₂О=0,10,15 бор бўлганда t_p=4554⁰C бўлади. Газ оқими олтингугурт кислота буғини конденсацияланиш ҳарорати озроқ ошади ва 140⁰-160⁰С бўлиши мумкин. Уни баҳолаш қуйидаги формула орқали аниқланади (мазут ёқилганда)


,

бунда - ёқилғининг олтингугуртлиги, %  кг/МДЖ; О₂ – газ оқимидаги кислород концентроцияси, %;

Ёқилғида олтингугурт миқдорининг олиши ҳамда ортиқча ҳаво , газ оқимида SO₃ миқдорининг ошишига, бу эса тўйиниш нуқта ҳроратининг ошишига олиб келади.