|
1.3. Курснинг таркиби, ўрганиш тартиби в а
муаммолари
М аркетинг
тадқиқотлари
фани
маркетингни
ўрганувчи фанлар ичида етакчисидир. Бу фан маркетинг
ни тадқиқ қилиш иқтисодий асосларини, унинг ривожла-
ниш йўналишлари, қонуниятларини, ш акл ва усулларини
ўрганади. Ш унинг учун ҳам бу фанни ўрганиш марке
тингни моҳиятини, унинг назарий асосларини ўзлаш-
тиришдан бошланади. Д арҳақи қат, ҳар қандай фанни
ўрганиш ни бошламоқчи бўлган ўқувчи ёки талаба, аввало
шу фанни текш ирмоқчи ва ўрганмоқчи бўлган соҳанинг
ўзи билан танишмоғи лозим. Бас, шундай экан, марке
тингни умумиқтисодиёт ривожланиш дараж аси билан
боғлиқлиги,
умуман
кенгайтирилган
такрор
ишлаб
чиқариш даги ва шу жумладан бозор иқтисодиётига ўтиш
шароитида кенгайтирилган такрор иш лаб чиқариш да тут-
ган ўрни ва уни ривожланиш идаги ролини англамоқ бу
фанни
ўрганишда
иж обий аҳам ият касб
этади.
Бу
бўлимни
ўзлаш тириш нинг
аҳам ияти
яна
шу
билан
таъкидланадики, у ўқувчига маркетингни тадқиқ қилиш
тамойиллари, усул ва хусусиятлари ҳақида туш унча бе-
ради. Курсда маркетингни тадқиқ қилиш амалиётини
таш кил этишга багишланган қисми алоҳида ўрин тутади.
Бунда маркетинг органлари олдиларига қўйиладиган та-
лаблар, уларни таркибий тузилиш ини белгиловчи омил-
21
лар,
шунингдек
маркетингни
корхонада.
вазирликда
қандай йўлга қўйилганлиги, уларнинг баж арадиган функ-
циялари, вазиф алари акс эттирилган.
М аркетингни тадқиқ қилиш ахборотларга асослана-
ди. Ш унинг учун фанда ахборотлар тизими, турлари,
аҳам ияти, уларни йигиш, қайта ишлаш, узатиш масала-
ларига катта эътибор берилган. Бунда маркетинг инф ра
с т р у к ту р а м , моддий техника базаси ҳақида ҳам фикр
билдирилган.
Н авбатдаги масала, мантиқан, маркетинг ж араёнини
тадқиқ қилиш дир. Уни бозорни тадқиқ қилиш ж араёни-
дан ўрганилган. Д ар ҳ ақи қат, маркетингни тадқиқ этиш ,
аввало бозорни бош қариш , унинг сигимини, сегментлари-
ни, харидорни, талаб ва таклифни тадқиқ қилиш дир. Бу
масалалар д и ққат билан ўрганиш ўқувчига маркетингни
тадқиқ
қилиш
борасидаги
илмини
ш акллантириш да
муҳим ўрин тутиш и аниқ.
Ф анни ўрганиш нинг навбатдаги босқичи товарларга
бағишланган. М аълумки, товарлар маркетинг ҳақидаги
фанларнинг объектини ва негизини таш кил этади. Ш у
нинг учун ҳам товарлар сиёсати назарий асослари, улар
ни туркумлаш принципларини, теж аб тергаб фойдаланиш
йўлларини ўрганиш муҳим аҳам иятга эгадир.Кейинги
босқичда товарларни истеъмолчиларга етказиб бериш
иқтисодиётини ўрганиш катта аҳам ият касб этади. Шу
бўлимда товарлар рақобатдош лигини ошириш масалала-
рига алоҳида эътибор берилган. Унда рақобат усуллари,
кўрсаткичлари, рақобатбардош лик дараж асини ҳисоблаш
усули ҳам ди ққат билан ўрганиш га лойиқ. Бу бўлаж ак
тадбиркорларга катта ёрдам берищи мумкин.
М аркетингда баҳо сиёсатини ўрганиш фаолиятида
алоҳида аҳгмиятга эга. Баҳоларнинг ўзгариш сабаблари,
уларни белгилаш стратегияси, ҳисоблаш методи каби ма
салалар фанни тўлдиради. Уни мазмунан мукаммаллаш-
тиради ва қийматини оширади.
М аркетингда инвестициялар, хизматлар ва реклама
сиёсатини тадқиқ қилиш ўз хусусиятига эгадир. Инве-
22
стицияларни чет эллардан ж алб қилиш ёки уларни
чиқариш катта маркетинг изланиш ларини талаб қилади.
И нвестициялар ҳам керакли ж ойда, керакли миқдорда ва
зарур вақтидагина қадрлидир. Буни аниқлаш инвестиция
қилинадиган
соҳа
(тармоқ,
корхонанинг)
халқ
хўж алигида тутган ўрни, инвестицияга мухтож лик дара-
ж аси. Келаж акги, имиджи, обрўси, ҳолати, бозордаги
ўрни каби бир қанча комплекс муаммоларни ўрганиш ни
талаб қилади.
Ф аннинг ўз ичига олган масалалари ўқувчини фикр-
лашга, амалиётда қўллаш имкониятларини излаш га ун-
дайди. Ш ундай қилиб, бу фаннинг таркиби, унда ёритил-
гаи масалалар, мазмуни шуни кўрсатадики, бу фан барча
ижтимоий фанлар билан узвий богланган экан. Уларни
ўзлаш тириш ўқувчидан кенг, ҳар томонлама ва чуқур би-
лимга эга бўлишни талаб қилади.
М аркетингни тадқиқ қилиш фани иқтисодий фан
сифатида биринчи навбатда барча иқтисодий ф анлар би
лан шу жумладан,
статистика,
бухгалтерия
хисоби,
макроиктисодиёт, микроиктисодиёт, иш лаб чиқариш куч-
ларини
ж ойлаш тириш
каби
фанлар
билан
узвий
богланган. Бу фанлар маркетингни ангаш учун базис ва
унинг иқтисодий тадқиқ қилиш учун қурол бўлса, мар-
кетинтни бош қариш таш кил этиш ва ҳ. к. лар ҳақидаги
умумий туш унча берса, маркетингни тадқиқ қилиш фани
бу соҳани мукаммал ва махсус ўрганади. М аркетингни
тадқиқ қилиш ни ҳар бир тармоқдаги ўзига хос хусусият-
лари, унинг услуб ва услубиятлари, уларнинг ривож ла-
ниш хусусиятлари ва қонуниятлари, давлатнинг м арке
тингни . такомиллаш тириш кўрсатм а ва қарорларининг
аыалга ош ирилиш ини, маркетинг органларининг ф аолия
тини батафсил ўрганади.
М аркетингни тадқиқ қилиш нинг айрим масалалари
ушбу китобда умумий тарзда берилган. Чунки улар мар
кетинг соҳасида мутахассислар тайёрловчи иқтисодий
институт (университет)ларнинг ў қи ш реж асига киритил-
ган махсус фанлар тимонидан чуқур ва кенг равиш да
23
ёритилади. Бундай махсус фанлар ж ум ласига «М аркетинг
асослари», «Бизнес маркетинг» «Корхона маркетинги»,
«М аркетинг ф аолиятини истиқболлаш » ва ҳ. к. лар кира-
ди. М асалан, корхоналар маркетинги фанида барча мар
кетинг
масалалари
корхоналар
нуқтаи
назаридан
ўрганилади. Ҳ аттоки, маркетингни бош қариш масаласи
ф ақат корхоналарда маркетингни таш кил қилиш , унинг
вазифалари,
ф ункциялари
ёритилади.
М аркетингни
тадқиқ қилиш фанида шу масалалар янада чуқурроқ
кўрилган. Унда корхоналар маркетингни таш кил қилиш
масаласи билан бир қаторда уни тадқиқ қилиш теникаси,
технологияси, норматив асослари, ахборот тизими ва
бошқалар комплекс равишда ўрганилади». Агар
Do'stlaringiz bilan baham: |
