|
тадқиқотлари
бизнесда ўз йўлини энди
бошлаётган «янги ва ёш» тадбиркорларга яхш и ёрдам
кўрсатиши мумкин. Ҳозирда улар «хато» ва «тажриба»
йўли билан иш лаяптилар. М аркетинг тадқиқотлари эса
уларни янги имкониятлар очувчи билимларини эгаллаш га
ёрдам қилади.
Иқтисодиётдаги қийинчиликларни тезроқ бартараф
этиш учун маркетинг та д қ и қ о т л а р и д а н тўлароқ ва омил-
корона фойдаланмоқ зарур. Бунда у ишлаб чиқариш
ҳаж мйни ошириш йўлларини аниқлаш га, бозордаги то
варлар тақчиллигини тугатиш учун қўш имча манбалар
топиш ва ресурсларни кенгайтириш га ёрдам қилади. М а
салан, маркетинг тадқиқотлари шуни кўрсатадики, pec-
146
публикамиз шароитида сувни кўп талаб қилмайдиган ва
лекин серменат товарлар ишлаб чиқариш ва ривожланти-
риш кўпроқ эътибор бериш яхши натиж алар беради.
М аркетинг тадқиқотлари ўтиш даври иқтисодиётда
ишлаб чиқариш йўналиш ларини, товарлар ассортименти-
ни аниқлаш да, уларнинг янги турларини, шу давр талаби-
га ж авоб бера оладиган хилларини яратиш да айниқса
муҳим роль ўйнайди. Бу ўринда аҳолининг табақаланиш и
ж араёнини эътиборга олиш, юқори ва кам даромадли
қисми ‘ учун махсус товарлар турини яратиш , ишлаб
чиқариш ва бозорга киритиш лозим. Ҳозирги кун талаби-
га ж авоб бера оладиган, ишлаб чикариш муддати қисқа
(циклига) бўлган, харидор талабига мослаш увчан ва ки-
чик бизнесни йўлга қуйиш яхш и натиж а беради деб
ҳисоблаймиз.
Республикамиз иқтисодиётининг ҳозирги ҳолатида
баҳолар
сиёсатини
йўлга
қўйиш да
маркетинг
т а д қ и қ о т л а р и муҳим роль ўйнайди. Республикам изнинг
М арказий
О сиёнинг ўртасида ж ойлаш ганлиги товар-
ларга баҳоларнинг паст белгиланганда уларни бош қа рес-
публикаларга ноўрин ортиқча оқиб кетиш ини ва юқори
белгиланганда эса аксинча, оқиб келиш ига олиб келади.
Ҳар иккала ҳолатда ҳам иқтисодиётга салбий таъсир
кўрсатиш и мумкин. Ш унинг учун баҳоларни оқилона
белгилаш зарур.
М аркетинг тадқиқотлари усулларидан тўгри фойда
ланиш ишлаб чиқариш ҳаж м ини ошириш, чет эл сармоя-
ларини республикага ж алб қилиш , уларни самарали жой-
лаш тириш ва юқори фойда бериш ига имконият-ларини
очиб
беради.
М аркетингли
изланиш лар
шуни
кўрсатадики, Ўзбекистондаги чет эл сармоялари учун
фойдали ва унга мухтож тарм оқлар агросаноат комплек-
чи, озиқ-овқат, қурилиш м атериаллари саноатидир. Л е
кин республикамизнинг чет эл сармоясига мухтожлиги,
аҳам ияти ва заруриятига қарамасдан биз улдарни керак-
ли маркетингли баҳолашдан ўтказмасдан киритиш имиз
мумкин эмас. Акс ҳолда халкаро махинаторлар қурбони
147
бўлиш ҳеч ran эмас. М асалан, қўш ма корхона таш кил
қилиш
учун
уни
таш кил
қилиш
республика
учун
аҳамияти борми, ким билан тузилиш и мумкин (ш ерикни
излаш ) эканлиги чуқур ўрганилади. Д астлабки муаммо
халқ хўж алиги, регион ва қўш ма корхона ж ойлаш ган жой
нуқтаи-назаридан
уни
тузиш
самарадорлиги
чуқур
ўрганиш билан ҳал этилади. Ш ерикни кўп ва умулашган
ахборот тўлашни талаб қилади. Бунинг учун аввало
қўшма корхона потенциал катнаш чилар умумий доираси
аниқланиди,
йигилган
фирмалар
молиявий
ҳолати,
хўж алик
ф аолияти,
техник-иқтисодий
кўрсаткичлари
таҳлил
қилинади,
маҳсулотнинг
рақобатбардош лиги,
фирманинг самарадорлиги баҳоланиб, ниҳоят бу и зла
нишлар асосида қўш ма корхонанинг ш ериклари танлана-
ди.
М аркетинг тад қи қо тл ар и ёрдамида қўш ма корхона
ёки бошқа янги
корхонанинг ж ойлаш тириш ўрнини
аниқлаш мумкин ва зарурдир. Бу стратегик масала
ҳисобланиб, узоқ в ақт давомида корхонани жойлаш ти-
ришда турли омиллар комбинациясида ўринли фойдала-
нишга имкон беради. Яъни товарлар истеъмолчининг тур-
лича
интенсивлигини,
ресурсларнинг
турлича
тақсимланганлиги, транспорт ва бош қа ҳараж атлар ин
ф раструктура ш ароитлари ва давлат томнидан ўрнатилган
жойлаш тириш омилларидир. Сўнг бу омилларни корхона
таш кил қилиш мақсадининг иқтисодий мезонлари (фойда,
айланма фондлар ҳаж ми, бозор улуши ва иқтисодий ме
зонлари) сиёсий, экологик ва социал барқарорлик, корхо
нанинг обрўйи ва барқарор ўсиши, м аъқул ишчи ва иш
лаб чиқариш иқлимининг мавжудлиги ва бош қалардан
келиб чикқан ҳолда баҳолаш зарур. Бу мезонларни
баҳолаш
ҳар
бир
жойлаш тирилган
корхона
учун
ҳараж атлар
ва
натиж алар
нисбати
самарадорлигини
баҳолаш билан амалга ошрилади.
М аркетинг тадқиқотларининг муҳим тамойиллари-
дан бири
истеъмолчилар бозорига мақсадли таъсир
кўрсатиш , иккинчи томондан танланган бозор шароитлари
148
ва талабларига максимал ыослашиш имкониятларини
аниқлаш дир. Бу бизнинг республикамиз шароитида иш
лаб чиқариш ни кенгайтириш , якка меҳнат фаолияти, ки-
чик корхоналар, халқ ҳунармандчилиги орқали амалга
ошишини
билдкради.
Бу
эса
ҳали
истеъмолчиларга
маълум бўлмаган янги товарларни яратиш , ишлаб чика-
ришни ўзлаш тириш ва улар ҳаж м ини ошириш ва кенгай
тириш ж араёни кетаётганлигини билдиради. Ш унингдек,
бу бозорни, меҳнат ва молия ресурсларини, сармояни,
рекламани ўрганиш да маркетинг тадқиқотларидан фойда-
ланишни талаб қилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
