Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё-технология институти

қўлланиладиган тўғриловчи амалларни аниқлаш. Ушбу тамойилга 
мувофиқ тўғриловчи амалларни қўллаш
тартибини ишлаб чиқиш ва уни қўллаш 
учун жавобгарларни қайд этиш зарур.  
Тамойил №6 HACCP тизими ҳаққоний ишлашини тасдиқловчи 
текшириш (верификатлаш) процедурасини ишлаб чиқиш. Чора-
тадбирларни бажариш давомини акс эттирувчи (мумкин бўлган ҳужжатлар 
рўйхат-ҳисобини) самарали ҳисоб тартибини ишлаб чиқиш ва юритиш; 
тўғриловчи амаллар ва технологик операцияларни ҳужжатлаштириш ва 
юритиш учун жавобгарларни тайинлаш лозим. Бундан ташқари HACCP 
тизимининг самарадорлигини тасдиқлаш икониятини берувчи текшириш 
процедурасини ишлаб чиқиш керак. 
Тамойил №7 Ушбу тамойилларга тааллуқли барча процедуралар ва 
ёзувларни тасдиқлаш ва уларни қўллаш. Параметрларнинг юқори 
қийматидан ихтиёрий оғишлар бўйича ҳаққоний тўғриловчи амалларни қўллаш 
тўғрисидаги ва HACCP тизимининг ишлаши назорат остидалиги тўғрисидаги 
ёзувларни юритиш. Бундай ҳужжатли расмийлаштириш хавфсиз маҳсулот 
ишлаб чиқаришни далолатлаш бўлиб ҳисобланади. 
HACCP тамойиллари озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқаришнинг 
барча босқичларида, шунингдек, донни қайта ишлашда, озиқ-овқат 
маҳсулотларини дастлабки ишлов бериш ва қайта ишлашда, ташиш ва 
буюртмачига етказиб бериш босқичларида ҳамда истеъмолчилар истеъмоли ва 
сотиш тизимларида қўллаш мумкин. 
3
.3 Хавф-хатарларни аниқлаш ва таҳлил қилиш 
HACCP асосида сифат тизимига жойлаштирилган барча тамойиллар озиқ-
овқат маҳсулотларига биринчи даражали талаблар, хавфсизлигига муҳим 
таъсир этувчи хавфли омилларни баҳолаш ва бошқариш, тизимли 
идентификациялаштириш кўзда тутилган. 
42 

---

ISO/IEC-
51 халқаро қўлланмасига мувофиқ асосий хавфлар турларини 
кўриб чиқамиз. 
Ҳозирги кунда куйидаги хавфлар классификацияси мавжуд: 
1. 
Жароҳат олиш хавфи. 
2. 
Электр токидан шикастланиш хавфи. 
3. 
Ёнғин, портлаш хавфи. 
4. 
Буюм ишлашида юқори кўрсаткичдаги ҳарорат таъсиридаги хавф. 
5. 
Кимёвий хавф. 
6. 
Биологик ва микробиологик хавфлар. 
7. 
Нурланиш хавфи. 
Шу тарзда хавфларни бартараф этиш мақсадида маҳсулотга талабларни 
киритиш лозим.
HACCP 
тизимида хавфли омил – озиқ-овқат маҳсулотлари хавфсизлигига 
сабаб бўлувчи ихтиёрий биологик, кимёвий ёки физик хавф-хатарларни 
киритиш мумкин. 
HACCP 
тизими хавф-хатарларини нолгача камайтирмайди унинг мақсади 
озиқ-овқат маҳсулотлари хавфсизлигига хавфларни, хавфли омилларни 
минималлаштириш 
бўлиб 
ҳисобланади. 
Озиқ-овқат 
маҳсулотлари 
хавфсизлигига хавф туғдирувчи хавфли омилларни учта гуруҳга бўлиш 
мумкин: биологик, кимёвий ва физикавий.