Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент кимё-технология институти

4-
Расм. Озиқ-овқат маҳсулотлари хавфсизлигини режалаштириш. 
12 
38 

---

III-
БОБ. ОЗИҚ-ОВҚАТ МАҲСУЛОТЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШДА 
ISO 22000 
ХАЛҚАРО СТАНДАРТИ АСОСИДА СИФАТ ВА 
ХАВФСИЗЛИКНИ ТАЬМИНЛАШ 
 
 
3.1 HACCP 
концепцияси 
HACCP – 
концепцияси маҳсулотлар хавфсизлигига жиддий таъсир этувчи 
хавфли омилларни тизимли идентификациялаш, бошқариш ва баҳолашни 
назарда тутади. У биринчи бўлиб 1990 йилнинг бошларида АҚШда пайдо 
бўлди. Европа Иттифоқи (ЕИ) мамлакатларида 1993 йилда ишлар озиқ-овқат 
маҳсулотларинниг гигиенаси бўйича Директивалар (93/43) қабул қилинганидан 
сўнг HACCPни жорий этиш бўйича ишлар бошланган. Бунда озиқ-овқат 
саноати корхоналаридан ишлаб чиқарётган маҳсулотлари хавфсизлигини 
таъминлаш ва технологик жараёнларни аниқланган нуқталарда мониторингини 
ўтказиш учун технологик жараёнлар параметрларида аниқланган критик, хавф-
хатарлар таҳлилини ўтказиш талаб қилинган. 
Хавф-хатарлар таҳлили ва критик назорат нуқталари тизими илмий-
асосланган тизим бўлиб, хавф-хатар омилларини назорат қилиш ва 
идентификациялаштириш йўли билан маҳсулотни хавфсиз ишлаб 
чиқарилишини кафолатлашга имкон беради. HACCP тизими халқаро 
ташкилотлар томонидан қабул қилган, ўзининг самарадорлигини исботлаган 
озиқ-овқат маҳсулотларининг хавфсизлигини таъминловчи тизимлардан бўлиб 
ҳисобланади. HACCP тизимидан фойдаланиш якуний маҳсулотни синашдан 
озиқ-овқат маҳсулотларининг хавфсизлигини таъминлашда олдини олиш 
усулларини ишлаб чиқишга ўтиш имконини беради. HACCP тизими 
концепцияси 5-расмда келтирилган. 
Шундай қилиб, HACCP тизими мустаҳкам пойдеворга асосланиши лозим. 
Бу пойдевор ишлаб чиқаришга мувофиқ ҳолда куйидагилардан иборат: 
• 
Виждонан ишлаб чиқариш усуллари (GMP). 
• 
Санитар назорат усуллари (СНУ). 
GMP 
ва СНУ ишлаб чиқариш шароитларига таъсир этади ва шунинг учун 
39 

---

HACCP 
тизимини жорий қилишдан олдин дастлабки дастурлари билан 
мувофиқ бўлиши лозим.