Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

Тўғрилик 
- 
ўлчаш 
натижаларидаги 
мунтазам 
хатоликларнинг нолга яқинлигини билдирувчи сифат мезони. 

---

25 
Мос келувчанлик - бир хил шароитлардаги ўлчашларнинг 
натижаларини бир-бирига яқинлигини билдирувчи сифат мезони. 
Одатда, 
ўлчашларнинг 
мос 
келувчанлиги 
тасодифий 
хатоликларнинг таъсирини ифодалайди. 
Қайтарувчанлик - ушбу мезон ҳар хил шароитларда (турли 
вақтда, ҳар хил жойларда, турли усулларда ва воситаларда) 
бажарилган ўлчашларнинг натижаларини бир-бирига яқинлигини 
билдиради. 
Ўлчаш хатолиги - ўлчаш натижасини чинакам (ҳақиқий) 
қийматдан четлашувини (оғишувини) ифодаловчи ўлчашнинг 
сифат мезони. 
 
Такрорлаш учун саволлар. 
1. “Метрология асослари” фанини ўрганишнинг табиий 
зарурлиги. 
2. “Метрология асослари” нинг фан сифатида шаклланиб 
бориш жараёни қандай кечган? 
3. Қандай кўҳна ва қадимий ўлчаш бирликларини биласиз? 
4. Фаннинг ривожланишида ўзига хос ҳисса қўшган 
олимлардан кимларни биласиз? 
5. “Метрология тўғрисида” республика қонунининг асосий 
аҳамияти нималардан иборат? 
6. Метрологиянинг аксиомаларини тушунтиринг. 
7. Метрологиянинг нечта постулати мавжуд ва уларни 
таърифланг. 
8. Ўлчашларнинг қандай сифат мезонлари мавжуд? 
26 
II-боб. Катталиклар ва уларнинг ўлчаш бирликлари.
 
Режа. 
2.1. Катталиклар. 
2.2. Катталикнинг ўлчамлиги. 
2.3. Катталикларнинг бирликлари. Халқаро бирликлар 
тизими. 
2.4. Бирликларни ва ўлчамларни белгилаш ва ёзиш 
қоидалари. 
2.4.1. 
Халқаро 
бирликлар 
тизимининг 
ҳосилавий 
бирликлари. 
2.4.2. Каррали ва улушли бирликларнинг номлари ва 
белгиларини ҳосил қилиш қоидалари.