Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети

19-МАЪРУЗА. СУБТРОПИК ЎСИМЛИКЛАРИНИНГ КАСАЛЛИКЛАРИ, ЗАРАРКУНАНДАЛАРИ ВА УЛАРГА ҚАРШИ КУРАШ
Ўсимликларини ҳимоя қилиш қишлоқ хўжалик фанининг муҳим соҳаларидан ҳисобланиб, касаллик ва зараркунандаларини йўқотиш ва уларнинг олдини олиш усулларини ишлаб чиқади. Ўсимлик касалликларини ўрганувчи фан фитопатология, зараркунандаларни ўрганувчи фан энтомология деб аталади.
Субтропик ўсимликлари касаллик ва зараркунандалар билан зарарланади. Натижада ўсимлик яхши ривожланмайди, ҳосили кескин пасайиб сифати бузилади, баъзан ўсимлик бутунлай нобуд бўлиши мумкин. Субтропик ўсимликларнинг кўпгина касалликлари ва зараркунандалри аниқланган. Уларнинг олдини олиш ва йўқотишга қаратилган кимёвий моддалар билан ишлаш ҳамда агротехника тадбирларининг илғор усуллари ишлаб чиқилган кейинги вақтларда зараркунандаларга қарши курашнинг биологик усулига катта эътибор берилмоқда. Субтропик ўсимликларини агротехника қоидаларига тўла риоя қилган ҳолда экиш, парвариш қилиш, касаллик, зараркунандаларнинг олдини олиш, уларнинг кўпайишига йўл қўймаслик муҳим омиллардан ҳисобланади.
Субтропик ўсимликлари касалликлари.
Елим оқиш. Бу касаллик дарахтни парвариш қилмасдан суғориши зўр бериш, тупроқда озиқ моддаларининг етишмаслиги, шох-шаббаларни нотўғри кесиш натижасида пайдо бўлади. Елим чиққан жойда шиш ҳосил бўлади. Қарши кураш. Дарахт танаси баҳор ва ёзда оқланади, юқори агротехника қўлланилади.
Субтропик ўсимликларинг зараркунандалари.
Анжир қизил капалаги. Ушбу капалак бир мавсумда 3 марта авлод беради. Энг хавфлиси 2-3 авлод капалак қурти ҳисобланади. У фақат баргига зарар келтирмай меванинг пўстини ҳатто мева мағзини 30 дан 50 % гача кемиради. 3- авлод қуртлари қишлайди, май ойининг бошларида ғумбакдан капалаги чиқиб учиб бошлайди. Ҳар бир капалаги 30-50 та тухум қўяди. Қурти бутун мавсум давомида зарар келтиради. Қарши кураш. Биринчи ва иккинчи авлод қуртларининг оммавий кўпайган вақтида карате, Б 58 препаратларини сепиш.
Анор мевахўри. Бу зараркунанданинг қурти мевада яшайди, у анорнинг пўсти орқали эмас, балки оталиқ ва оналик гуллари жойлашган қисмидан тешиб киради. Ҳашоратнинг катталиги 20-22 мм, ҳашоратнинг қанотлари оч кулранг, оч қизил рангли кўринишда. Вояга етган қуртининг катталиги 15 мм атрофида. Бир мавсумда 2 авлод беради. Капалаги 100 тагача уруғ қўяди. Бир авлод учун 35-40 кун керак. Гумбаги 10-12 кунда етилади. Қарши кураш. Бу ҳашаротга қарши кураш чоралари ишлаб чиқилмаган. Лекин хонадонларда меваси гуллаб анор меваси шакллангандан сўнг, мева оталик ва оналик қолдиқларидан тозаланиб қўйилади баъзан шу тозаланган жойга лой суртиб қўйилади.