Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети

Ўғитлаш муддати. Боғнинг меъёрий ривожланишида ўғитларнинг қайси муддатда солиниши муҳим аҳамиятга эга. Ўғит асосан 2 даврда солинади, кузда ва баҳорда. Кузда асосий ўғит гўнг, фосфор калий ерни хайдашдан олдин, азотли ўғитлар эса асосан баҳорда ёки ўсув даврида солинади. Шунни назарда тутиш керакки, ўсимликлар ўсув даврининг биринчи ярмида айниқса азотга, иккинчи ярмида фосфор ва калийга талабчан бўлади. Бундан ташқари ўсув даврида дарахтларни қўшимча озиқлантириш зарур. Биринчи озиқлантириш дарахтлар гуллашидан олдин ўтказилиб, асосий ўғит меъёрининг ярми берилади. Қолган ярми гуллашдан сўнг мева куртаклари шаклланаётганда иккинчи ва учинчи озиқлантиришда солинади. Соф ҳолдаги ўғит миқдорини просент ҳисобида аниқлаш. Кўпчилик агрономия адатбиётларида тупроққа солинадиган ўғитнинг соф ҳолдаги миқдори кўрсатилади. Унда маълумки ҳар қандай ўғит ўсимлик томонидан тўла ўзлаштирилмайди. Турли ўғитларда соф ҳолдаги у ёки бу элемент миқдори ҳар хил бўлади. Масалан аммиакли селетра таркибида соф ҳолдаги азот 33-35 %, аммоний сульфатда 20,5 %, суперфосфатда эса 18 % соф ҳолдаги фосфор бўлади. Ўғит таркибида таъҳсир этувчи модда миқдори қанчалик кўп бўлса, ўғит шунчалик кучли бўлади. Бундай ўғитлар ерга камроқ солинади. Ўғит ишлаб чиқариш заводларида олинаётган менирал ўғитлар таркибидаги таъсир этувчи моддалар миқдори аниқланади.
Ўғит таркибидаги таъсир этувчи модда миқдорига қараб ерга солинадиган минерал ўғит меъёри қуйидагича аниқланади. Бир дарахт тагига 50 г соф азот солиш учун қанча аммиакли селетра ишлатиш мумкин? Бунинг учун соф модда миқдорини 100 га кўпайтириб солинадиган аммиак селетрадаги азот протсенти 33 ёки 35 га бўлинади = 50*100/35=5000/35=143 г
Демак 50 г соф азотнинг ўрнини қоплаш учун дарахт атрофига 143 г аммиакли селетра солиш керак экан. Худди шунингдек, 50 г соф азот солиш учун таркиби 45 % ли мочевинадан қанча сарфлаш мумкин?
Бунда ўғит мочевина ўғити миқдори =50*100/40=5000/40=125 г демак мочевина таркибидаги соф азот миқдори аммиак селетрага қараганда 10 % кўплиги сабабли бир дарахтга солинадиган мочевина миқдори бир мунча кам бўлди.