Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат универсиитети

14-мавзу.Билиш назариялари.Ассоциатив назариялар психологияси. 
Илмий психологик нуқтаи назардан қараганда, ассоциациялар тўғрисидаги 
таьлимот бир-бирига зид бўлган икки йўналишга ажратилган ҳолда тараққий этди. 
Улардан биринчисининг йирик вакили Давид Юмнинг таълимотига, ва унинг мураккаб 
хусусиятлари, ҳодисалари ва маҳсуллари ўзини ўзи англаш, яъни ўзининг 
м
Мен" 
эканлигини тан олиш, ўзаро ташқи боғланишлар (ассоциациялар) билан узвий алоқадор 
"тасаввур бирикмалари"дан иборатдир.
 
15-мавзу. Шахснинг индивидуал типологик хусусиятларига XXI асрдаги
ёндашувлар 
Темпераментнинг умумий масалалари. Темперамент классификацияси. Олий нерв 
фаолиятининг тури ва темперамент. Меҳнат ва ўқув фаолиятида темпераментнинг роли. 
Темперамент ва унинг таъсирга берилувчанлиги. Темперамент ва ишбилармонлик 
ўйинлари. Темперамент ва психологик тренинг. Темперамент ва макро, микро, мизе 
муҳит. 
Характер тўғрисида ҳозирги замон талқини. Характер назариялари. Характер 
структураси бўйича мулоҳазалар. Характер ва муҳит. Характернинг табиати ва намоѐн 
бўлиши. Характер ва ўзини ўзи камолтоптириш.
Қобилият, истеъдод, талант, генийлик тўғрисида мулоҳазалар. Уларнинг табиий 
(биологик) ва ижтимоий (социал) шартланганлиги муносабатлари. Имкониятларни 
рўѐбга чиқариш омиллари.
16-мавзу.Шахс назариялари тўғрисида умумий тасаввурлар. 
Жаҳон психологияси тўплаган назарий ва амалий маълумотларга кўра, ѐш, жинсий 
ва индивидуал-типологик хусусиятлар сенсор (субсенсор, субцептив), мнемик (хотира), 
вербал (сўз оркали) ва мантиқ психофизиологик функцияларининг динамикаси ҳамда 
органик эҳтиѐжлар тузилишини аниклайди. Индивиднинг бу хусусиятларини 
иккиламчи деб атаб, уларнинг интеграцияси темперамент хусусиятларида ва туғма 
майлларда ифодаланишини таъкидлаб ўтиш мақсадга мувофик. Чунки юқоридаги 
сифатлар онтогенетик эволюция жараѐндан иборат бўлиб, улар филогенетик дастурга 
асосланиб ҳукм суради. Ёш даврга оид ва индивидуал ўзгарувчанлик инсониятнинг 
ижтимо-ий-тарихий тараққиѐти таъсири остида ҳар хил кўринишларда намоѐн бўлиши 
мумкин. Индивиднинг динамик хусусиятларига шахснинг ижтимоий муҳитда вужудга 
келган сифатлари таъсир этиб, унинг индивидуал ўзгарувчилиги омилини янада 
кучайтиради. 

---

29