Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «банк иши» кафедраси

8.4. Пулни барқарорлигини таъминлашда Марказий банк пул - кредит сиёсатининг хусусиятлари
Маълумки, Марказий банкнинг пул – кредит сиёсати давлатнинг иқтисодий сиёсатининг бир қисми бўлиб, муомаладаги пул массаси, кредит ҳажми, фоиз ставкалари ва бошқа пул муомаласи ва ссуда капитали бозори кўрсаткичлари ўзгариши билан боғлиқ бўлган чора - тадбирлар йиғиндисидан ташкил топади.
Пул-кредит сиёсатининг мамлакат иқтисодиётидаги ўрнидан келиб чиқиб Марказий банк тўғрисидаги Қонунннинг 23 моддасида – Марказий банк келгуси йил учун Ўзбекистон Республикаси монетар сиёсатнинг асосий йўналишларини ишлаб чиқади ва ҳар йили кейинги молия йили бошланишидан ўттиз кун олдин Олий Мажлисга бу ҳақда ахборот беради дейилган. Ушбу ахборот қуйидагиларни ўз ичига олади:
-монетар сиёсатнинг асосий йўналишлари;
-иқтисодий конъюктуранинг таҳлили ва истиқбол кўрсаткичларини;
-муомалада бўлган пул массасининг иқтисодий жиҳатдан асосланган чегараларини;
-пул массаси йиллик ўсиш суръатининг аниқ мақсадли кўрсаткичларини, шу жумладан Марказий банк ички активларининг ўзгаришини;
-валюта ҳамда фоиз сиёсатининг асосий йўналишларини;
-пул – кредит соҳасини тартибга солишга доир ҳаракатларнинг аниқ мақсадли асосий кўрсаткичларини;
Шу асосда Олий Мажлис тасдиқлаган пул – кредит сиёсати Марказий банкнинг ҳаракат дастури сифатида қабул қилинади.
Юқоридагилардан келиб чиқиб Ўзбекистон Республикаси Марказий банки пул – кредит сиёсати иқтисодий вазиятни таҳлил қилиш ва олдиндан айтишни, пул миқдорини йиллик ўсиш суръатларининг мақсадли кўрсаткичларини, кредит, фоиз ва валюта сиёсатини амалга ошириш йўналишларини ўз ичига олиб муҳим макроиқтисодий жараёнлар, пулни қадрсизланиши, милий ишлаб чиқаришнинг умумий ҳажми ҳамда меҳнат ресурсларининг бандлиги, тўлов балансини барқарорлаштиришга йўналтирилган бўлади.
Демак, ҳар йилни бошида, юқори инфлатсия шароитида бундан қисқа даврларга ҳам Марказий банк ҳар бир давр учун иқтисодий ва пул-кредит сиёсатининг тегишли мақсадларини шакллантиради.
Улар жумласига иқтисодиётни ўсиши ва инфлатсиянинг суръатлари, тўлов балансини қониқарли ҳолати ва бошқалар киради.
Марказий банк юқоридаги ҳолатларни бошқаришда пул – кредит сиёсатининг инструментлари орқали таъсир этади.
Умуман олганда пул – кредит сиёсати давлатнинг иқтисодиётни барқарорлаштиришнинг самарали воситаси ҳисобланади.
Шунинг билан бирга Марказий банкнинг пул – кредит сиёсатининг самарадорлигини ошиши кўп жиҳатдан қуйидаги омилларга боғлиқ:

1. 
   Ушбу сиёсатни иқтисодиётни ҳолатига тез ва мосланган ҳолда таъсир этиши
   
2. 
   Пул айланиши тезлигини ўзгариши
   
3. 
   Пул бозорларида фоиз ставкалари
   
4. 
   Давлатнинг халқаро муносабатлардаги сиёсати (масалан, инвеститсияларга фоиз ставкасининг ошиши, чет эл капиталини кўпроқ кириб келишига олиб келади ва унинг тескариси) ва бошқалар