Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

(2.4.1)
 
122
Рощин С.Ю., Разумова Т.О. “Экономика труда (экономическая теория труда)” (Учебник). – М.: “ИНФРА-
М”, 2000. – с. 196.
123
Абдураҳмонов Қ.Х., ва бошқалар. “Мехнат иқтисодиёти ва социалогияси” (Дарслик). - Т.: “Ўқитувчи”, 
2001. – 480 б.

---

108 
 
2.4.1-расм. Меҳнат унумдорлигини омилли таҳлил қилиш 
модели
124
 
 
Мазкур омилларнинг саноат ишлаб чиқариш ходимларига 
ўртача йиллик маҳсулот ишлаб чиқариш даражасининг ўзгаришига 
таъсирини иқтисодий таҳлилнинг “Мутлақ фарқлаш” ҳамда 
“Занжирли боғланиш” усулларидан фойдаланган ҳолда таҳлил 
қиламиз. 
Таҳлилни ISO 9001:2008 сифатни бошқариш халқаро стандарт 
сертификати билан 2012-2015 йилларда тақдирланган “Қарши 
таъмирлаш заводи” масъулияти чекланган жамияти мисолида 
амалга оширамиз. Мазкур корхона қишлоқ хўжалик техникаларини 
таъмирлаш, унинг зарурий эҳтиёт қисмларини (чизел, плуг, 
дилнабаз, лимех ва х.к), болт-гайка ишлаб чиқариш, металл 
конструкция ишланмаларини яратиш ва ишлаб чиқиш, турли ҳажм 
ва кўринишдаги металл қўйиш ва бошқа саноат таркибидаги юқори 
қўшимча қийматга эга бўлган саноат маҳсулотларини ишлаб 
чиқаришга ихтисослашгандир. Ушбу корхона мисолидаги 
таҳлилни, аввало “Мутлақ фарқлаш” кейин “Занжирли боғланиш” 
усулларидан фойдаланиб амалга оширамиз. Қўйида келтирилган 
124
Манба: Муаллиф ишланмаси. 
Ўртача йиллик битта ишловчига тўғри 
келадиган ишлаб чиқариш ҳажми (Й
и.ч.д
) 
Ишчилар сонининг 
умумий ходимлар 
сонидаги салмоғи (Х
и.с
) 
Ишчининг ўртача йиллик 
маҳсулот ишлаб чиқариши 
(И
и.ч.и
) 
Ўртача битта ишчининг 
кунлик маҳсулот ишлаб 
чиқариши (К
и.ч
) 
Ўртача битта ишчининг 
соатлик маҳсулот ишлаб 
чиқариши (С
и.ч
) 
Ишчининг ўртача 
ишлаган кунлари сони 
(И
к
) 
Иш кунининг ўртача 
давомийлиги, соат (И
к.д
) 
Ишчиларнинг 
малака даражаси 
Меҳнатни 
ташкил этиш ва 
мотивацияси 
Ишчиларнинг иш 
стажи ва ёш 
даражаси 
Замонавий техника 
технологияларнинг 
тадбиқ этилиши 
Ишлаб чиқаришнинг 
автоматлашган ва 
механизациялашган 
даражаси 
Иқтисодий 
манфаатдорлик 

---

109 
2.4.1 - 2.4.2-жадваллар маълумотларига асосан, 2014 йилда корхона 
ходимларининг ўртача йиллик маҳсулот ишлаб чиқариши режага 
нисбатан 10,8 млн.сўмга кўпдир. Ўртача йиллик маҳсулот ишлаб 
чиқариш ҳажми саноат ишлаб чиқариш ходимларининг умумий 
сонида ишчилар салмоғининг ортганлиги учун 1,70 млн.сўмга ва 
ишчиларнинг ўртача соатлик маҳсулот ишлаб чиқариши ошганлиги 
боис 258,6 млн.сўмга кўпайган. Унинг даражасига иш вақтининг 
режадан ташқари бутун кун бўйи ва смена ичида вақт бекор сарф 
бўлиши салбий таъсир кўрсатган, натижада тегишли равишда 36,7 
ва 30,6 млн.сўмга камайган. Шу сабабли таҳлилни ана шу 
йўналишда чуқурлаштириш лозим деб биламиз.