Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
1400000
1600000
1800000
2000000
2011
2012
2013
2014
2015
Умум йирик саноат 
Ёқилғи саноати
Енгил саноат
Энг кам ойлик иш
хақи
Ўртача ойлик иш
хақи
 
 
3.1.1-расм. Қашқадарё вилоят иқтисодиёт тармоқларидаги 
ўртача ойлик меҳнат ҳақининг саноат тармоқлари ва минимал 
истеъмол саватчасига нисбатан таққослама даражаси 
3.1.1-расмнинг ўзаро таққослама даражасига мувофиқ, ёқилғи 
саноатидаги ўртача ойлик меҳнат ҳақи миқдори умумсаноат тармо-
ғидаги ўртача меҳнат ҳақи миқдорига 34,5 фоиз ва вилоятдаги 
ўртача меҳнат ҳақига нисбатан 27,2 фоиз юқори этганлигини, мос 
равишда минимал меҳнат ҳақи миқдори умумсаноат ва иқтисодиёт 
тармоқларидаги ўртача ойлик иш ҳақларига нисбатан сезиларли 
равишда паст эканлигини кўришимиз мумкин. 
Меҳнат самарадорлигини оширишга таъсир қилувчи иқти-
содий омиллар сифатидаги меҳнат ҳақи 
бир томондан
иқтисодий-
ишлаб чиқариш меҳнат самарадорлиги кўрсаткичининг кўтари-
лишига таъсир кўрсатса, 
иккинчи
 
томондан
эса, иқтисодий-ишлаб 
чиқариш натижалари юқори ижтимоий натижаларни яратиши 
билан, ўз навбатида иқтисодий омиллар корхонанинг хўжалик 
ишлаб чиқариш фаолияти натижаларининг бир бўлаги сифатида 

---

139 
намоён бўлади. Шунинг учун иқтисодий-ишлаб чиқариш ва ижти-
моий-иқтисодий кўрсаткичлар ўртасида ўзаро бир-бирини 
тўлдирувчи ҳамда боғлиқлик мавжуддир. 
2.1.4-жадвал маълумотида келтирилганидек, саноат тармоқ-
ларида ишчилар сонининг қисқариб бориши, саноат ишлаб чиқа-
риши таркибини ўзгартириш, модернизация ва диверсификация 
қилишни таъминлаш ҳамда технологик янгилаш бўйича амалга 
оширилаётган кенг мақсадли чора-тадбирлар натижасидир. Таҳлил 
қилинаётган саноат тармоқларида маҳсулот ишлаб чиқариш ўрта 
ҳисобда 1,6 марта кўпайган. Масалан, машинасозлик ва металнии 
қайта ишлаш саноатида 2015 йилда 2011 йилга нисбатан 1,8 
мартага, енгил ва озиқ-овқат саноатлари 1,7 марта, бошқа саноат 
тармоқларида 13 мартага ошган. Бундай ижобий иқтисодий нати-
жага эришишда аввало, саноат тармоқларида меҳнат самарадорлиги 
ва унумдорлиги ошиши, меҳнатни тўғри ташкил этиш, муносиб 
меҳнат шароитини таъминлаш, технологик янгиланиш, меҳнатни 
моддий рағбатлантириш тадбирларининг тўғри ташкил этилаёт-
ганлиги билан изоҳланади. Меҳнатни муносиб рағбатлантириш 
якуний меҳнат натижасига бевосита таъсир кўрсатади. Саноат 
тармоқларида ишчилар меҳнатини рағбатлантириш мақсадида 2015 
йилда 580,3 млрд.сўмлик сарфлар амалга оширилган (3.1.4-жадвал).