|
Енергетика корхоналари - электр, газ ва иссиқлик тарқатиш тармоқлари, иситиш қозонлари, иссиқлик электр стансиялари ва электр станциялари, аҳоли пунктларига хизмат кўрсатадиган газ станциялари.
Транспорт корхоналари - шаҳар жамоат йўловчи ташиш транспорти (метро, трамвай, троллейбус, фуникуляр, кабел вагонлари, автобуслар, таксилар), маҳаллий сув транспорти.
Имкониятларга ташқи ободонлаштириш Коммунал хизмат кўрсатиш тармоғининг таркибига кирадиган аҳоли пунктлари қаторига йўллар ва йўлакчалар, кўприклар ва йўл ўтказгичлар, эр ости ва ер усти транспорт воситаларининг пиёдалар ўтиш жойлари ва йўл ўтказгичлари, бўрон (канализация) канализация иншоотлари ва тармоқлари, пойдеворлар, кўчиш ва сув тошқинининг олдини олишга мўлжалланган турли хил пиротехника иншоотлари киради. , уларнинг дренажи, қирғоқларни ҳимоя қилиш, жамоат жойлари, кўча ёритгичи ва бошқалар.
Коммунал корхоналар, шунингдек, саноат корхоналарини сув, электр энергияси, газ билан таъминлайди.
Сув таъминоти, оқова сувлар ва оқава сувларни тозалаш иншоотлари, иссиқлик таъминоти корхоналари, кўп тармоқли корхоналар, ташқи ободонлаштириш ташкилотлари (йўл-кўприк иншоотлари, ободонлаштириш, санитария тозалаш ва чиқиндиларни йўқ қилиш), меҳмонхона корхоналари этакчи ўринни эгаллайди.
Уй-жой коммунал хўжалигидаги тадбиркорлик субъектларининг энг кенг тарқалган ҳуқуқий шакли бу муниципал унитар корхоналардир. Уй-жой коммунал хўжалигидаги асосий иқтисодий тузилма диверсификацияланган корхоналардир.
Рақобат салоҳиятига кўра уй-жой-коммунал хизмат кўрсатиш тармоқлари учта секторга бўлинган: 1) маҳаллий монополистик; 2) потенциал рақобатдош; 3) бозор.
Маҳаллий монополиялар - иқтисодий, технологик, экологик, табиий-ҳудудий сабабларга кўра рақобат мумкин бўлмаган тармоқлар ва корхоналар. Буларга нафақат этказиб берувчи корхоналар (иссиқлик, сув, газ, электр энергияси, оқава сув), балки кўпинча уй-жой сектори, хусусан, лифт ускуналари хизмат кўрсатадиган ташкилотлар киради. Уй-жой хизматларининг умумий қийматида лифтларни техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш харажатлари Россияда ўртача 10% дан юқори бўлиб, уларнинг умумий қийматига сезиларли таъсир кўрсатмоқда.
Потенциал рақобатдош Менежмент тизими, хусусийлаштириш ўзгариши, уй-жой мулкдорлари, бошқарув компаниялари ва уй-жой пудратчилари ўртасидаги шартнома муносабатлари жорий этилиши натижасида саноат рақобатдош бўлади.
Шундай қилиб, коммунал соҳада қуйидаги рақобатдошлар мавжуд:
коммунал хизматлардан фойдаланиш ва бошқариш;
коммунал хизматларни тақдим этишнинг муқобил шаклларидан фойдаланадиган ташкилотларни, шу жумладан тармоқнинг муҳандислик инфратузилмаси билан боғлиқ бўлмаган автоном ҳаёт тизимлари ва иншоотларини (томни иситиш қозонхоналари, идишни ва шиша газдан газ этказиб бериш ва бошқалар) жалб қилиш;
коммунал хизматларда (профилларни тозалаш ва тозалаш, ахлат йиғиш ва ҳ.к.) муайян техник хизматларни бажариш;
жамоат объектларини ривожлантириш бўйича лойиҳа-қидирув ва қурилиш ишлари.
Мутлақо рақобат бозори уй-жой, биринчи навбатда маиший хизматлар.
Уй-жой коммунал хўжалиги (Уй-жой коммунал хизмати) уй-жой фондини яхши ҳолатда сақлаш ва одамларнинг яшашлари учун қулай шарт-шароит яратиш муаммоларини ҳал қилишни таъминлайди. Улар ҳаётни қўллаб-қувватлаш гуруҳига мансуб бўлган юқори ижтимоий аҳамиятга эга; деярли бир-бирини алмаштириб бўлмайдиган ва келажакда фойдаланиш учун сақлаш мумкин эмас, яъни. хизматлар ишлаб чиқариш уларнинг истеъмоли билан мос келади. Хизматларнинг ҳажми ва сифати аҳолининг фаровонлиги, яшаш шароити, санитария шароити, сув ва ҳаво бассейнларининг тозалиги ва меҳнат унумдорлиги даражасига бевосита таъсир қилади.
Уй-жой коммунал хизматларининг йиллик ҳажми 750 миллиард рублни ёки ЯИМнинг 7,6 фоизини ташкил этади. Уй-жой коммунал хизматлари бозори барқарор ва доимо талабга эга.
Коммунал хизматлар истеъмолчиларга маълум сифат кўрсаткичлари билан этказилган моддий воситалар кўринишида тақдим этилади.
Коммунал хизматларга қуйидагилар киради:
совуқ ва иссиқ сув таъминоти;
оқава сувларни тозалаш;
електр таъминоти;
газ таъминоти, шу жумладан баллонларда;
иситиш (иссиқлик таъминоти, шу жумладан печка иситиш учун қаттиқ ёқилғини этказиб бериш);
қаттиқ маиший чиқиндиларни утилизация қилиш (кўмиш).
Коммунал хизматлар учун қуйидагилар ўзига хос хусусиятларга эга:
комплекс муҳандислик инфратузилмасини ҳудудга улаш;
хизматларни ишлаб чиқариш, ташиш ва истеъмол қилиш жараёнининг узлуксизлиги, қатъий кетма-кетлиги;
хизматлар тўпланмайди, ишлаб чиқариш бошқа даврда интенсив ишлаб чиқариш билан қопланмайди;
хизматлардан фойдаланиш жараёни узлуксиз бўлиб, узоқ вақт давомида истеъмол қилишни рад қилиш, қоида тариқасида, мумкин эмас.
Саноатнинг технологик хусусиятлари ва ҳудудларда ҳаётни таъминлаш тизимларини шакллантириш шарт-шароитлари туфайли коммунал хизматларнинг аксарияти (биринчи навбатда ресурсларни тармоқ билан таъминлаш билан боғлиқ) хизмат кўрсатиладиган ҳудудда (маҳаллий монополиялар) монопол мавқега эга. Шу билан бирга, товар бозорларининг географик чегаралари туманлараро электр, сув таъминоти тармоқлари ва бошқа бир қатор туманлараро аҳамиятга молик объектлар бундан мустасно, шаҳар ва туманларнинг маъмурий чегаралари билан белгиланади.
Уй-жой-коммунал хизматларининг умумий ҳуқуқий ва иқтисодий шартлари, барча мулк шаклидаги хўжалик юритувчи субектларнинг функционал мажбуриятлари шаҳар буйруғи билан белгиланади.
Шаҳар буюртмаси доирасида уй-жой фондига хизмат кўрсатиш ва коммунал хизматлар кўрсатиш ҳажми, сифати ва ишончлилик параметрлари ишлаб чиқилмоқда; уй-жой коммунал хўжалигини молиялаштириш, истеъмолчиларга тўланадиган улуш ва бюджет компенсациялари; буюртмани бажариш учун шартномалар тўплами.
Do'stlaringiz bilan baham: |
