Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти

Adabiyotlar 
1. Hamdam.U Sabo va Samandar. T. G’afur G’ulom,-2014.-268b.
2. Ismoil M. Salom T. :O’qituvchi 2014. B.59.
3. Qahhor A Chinor Toshkent 2004. 268 b.
4. Uyg’un. Parvona II parda 1933.
5. Claire Miquel Grammaire en diologue CLE Internationalwww.cle-
inter.com 24 p. 
6. Guy de Maupassant ‘’Une vie’’ Moscou editions ‘’ecole superieure’’ 1974
7. Miquel C. Grammaire en diologue CLE International. 24 p.
8. Michèle Barfety, Patricia Beaujouin Comprénsion oral CLE International.
www.cle-inter.com 2004 8p. 
O’ZBEK VA FRANSUZ TILI MADANIYATIDA XAYRLASHISHNI 
IFODALOVCHI LEKSIK BIRLIKLAR 
Suvonova N.N (SamDCHTI, f.f.n) 
Sunnatova G.E (SamDCHTI, talaba) 
O’zbek va fransuz madaniyatida ham xayrlashishni ifodalovchi so’zlar 
mavjud. Fransuz madaniyatida odatda xayrlashishni ifodalash uchun Au revoir, 
Bir-biri bilan tanish, doimiy kundalik hayotida suhbatda bo’ladigan insonlarga 
nisbatan qo’llaniladigan so’zlarning turli xil shakllari mavjud. 
Masalan: Ko’chada, yo’lda, do’konda tasodifiy ravishda do’stingizni yoki 
anchadan buyon siz uchun tanish bo’lgan insoningizni uchratib qolsangiz, salut 
so’zlashuvda esa ko’p hollarda Ciao " ou " À plus ishlatiladi. O’zbekistonda 
yoshlar orasida esa oddiy hayot tarzida ko’p hollarda shunchaki xayr, bo’pti, 
gaplashamiz kabi so’zlarni uchratishimiz mumkin. 
Kun davomida qayta muloqotda bo’ladigan insonlar uchun À tout à l’heure, 
kelasi kun yoki keyingi hafta davomida uchrashadigan insonlarga nisbatan À 
1
Qahhor A. Chinor Toshkent 2004. B..268. 

---

10 
bientôt, qachon uchrashishi aniq bo’lmagan insonlar uchun esa À plus tard 
qo’llaniladi. O’zbekistonda esa kun davomida uchrashadigan yoki qayta 
uchrashishi noma’lum bo’lgan insonlar uchun alohida ibora qo’llanilmasdan, xayr 
va ko’rishguncha deb qo’yishadi. 
Fransiyaning shimolida qayta ko’rishishni istagi yo’qligini ifodalash uchun 
Adieu, ammo Fransiyaning janubida esa Adieu qayta ko’rishish istagi borligini 
bildiradi. O’zbekistonda qayta ko’rishish istagini bildirmaslik barcha hududlarda 
birdek alvido so’zi ishlatiladi: 
Masalan: 
- Adieu, dit-il à la fleur, mais elle ne lui repondit pas 
- Adieu; répéta-t-il.
1
- Adieu, ma chère maman, je t’embrasse de tout mon cœur, ainsi que grand-
père et tante Lison. J’espère te revoir bientôt.
2
 
Ikki madaniyatda ham uyquga yotishdan oldin bonne nuit ya’ni hayrli tun 
ishlatiladi: 
Bonne nuit, fit le petit prince à tout hasard. 
Bonne nuit, fit le serpent
3
 
Do’stlar, tanishlar va yaqinlar orasida Fransuz madaniyatida notanish bir 
inson bilan ilk suhbatdan so’ng, rasmiy doirada quyidagi ibora ishlatilatiladi: 
(Je suis) ravi(e) d’avoir fait votre connaissance 
Je suis ravi(e) de vous avoir rencontré(e)
4
 
Yoki: 
So’zlashuvda esa Enchanté so’zi qo’llaniladi. 
O’zbek madaniyatida ham bunday hollarni uchratishimiz mumkin: 
Tanishganimdan xursandman 
Siz bilan tanishganimdan boshim osmonga yetdi
5
 
Bundan tashqari fransuz madaniyatida ko’proq hushmuomalalikni ko’rishimiz 
mumkin. Unchalik jiddiy bo’lmagan xatolar uchun ham albatta, kechirim 
so’rashadilar: 
Je vous demande pardon je suis encore toute decoiffée.
6
 
(Je suis) désolé(e) "ou" Pardon 
Veuillez m’excuser 
Excusez-moi etc. 
Xuddi shunday hollarni o’zbek xalqida ham ko’rishimiz mumkin. 
Iltimos ohangini ifodalovchi so’zlar ham mavjud: 
S’il vous plaît... dessin-moi un mouton!7 
Ikki madaniyatda ham shunga o’xshash iboralarni ko’plab uchratishimiz 
mumkin, bu esa tillarning naqadar boy va sermazmunligini belgilaydi. 
1
Saint-Exupery A. le Petit prince. Edition du groupe. Ebooks libres et gratuits. 1943 
2
Maupassant G. Une vie Moscou editions. Ecole superieure 1974. 
3
Saint-Exupery A. le Petit prince. Edition du groupe. Ebooks libres et gratuits. 1943 
4
Combettes В. Pour une grammaire textuelle: La progression thématique. Paris-Gembloux: Ed-s J. Duculot, 1988 
5
Qayum A. G’aflat. Sharq. 2015 
6
Guy de Maupassant Une vie Moscou editions. Ecole superieure 1974 
7
Saint-Exupery A. le Petit prince. Edition du groupe Ebooks libres et gratuits. 1943 

---

11 
Xulosa qilib shuni aytmoqchimanki, hozirgi kunda chet tillarni o’rganishga 
bo’lgan talab kundan-kunga ortib bormoqda. O’zbek va fransuz tillarning nutq 
madaniyatiga, ularning grammatik qoidalariga rioya qilgan holda turli xil 
iboralarni nutqda qo’llay olish, ularning ifoda usullarini ochib bergan holda so’z 
boyligini va go’zalligini ko’rsatib berish va ulardan foydalanish hozirgi 
pedagoglarning oldiga qo’ygan muhim vazifadir. 
Yuqoridagi misollardan ham ko’rib turibmizki, bu ikki tilning ham so’z 
boyligi juda rang-barangdir. Ammo ularning qo’llanilish vaziyatlari turlicha.