Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

Кутиладиган натижа: Дарсда ҳаммани фаоллаштириш, ҳар бир 
талабада ўз фикрини ифода эта олишга эришиш. Бу технологияни қўллаш 
орқали дарс мақсади ва мазмунига бакалаврларнинг ўзлари тезроқ етиб 
келадилар ва келгуси фаолиятларида нималарга эътибор бериш 
лозимлигини ўзлари англайдилар. 
 II.“Меҳнат унумдорлиги: омиллар ва заҳиралар” мавзусини 
ўтишда янги педогогик технологияларни қўллаш. 
 
1. Биз бу дарсда “ақлий хужум”, яъни “брейнсторминг” усулидан 
фойдаланамиз. Бунинг учун доскани учта қисмга бўлиб қўйилади: 
Мехнат 
унумдорлиги деганда 
нимани тушунасиз 
Мехнат унумдорлиги 
ва мехнат 
самарадорлигига 
таъсир этувчи омиллар 
Мехнат 
умундорлиги 
кандай 
аникланади 
Шу тарзда гуруҳ аъзоларини ҳам уч гурухга бўламиз. Биринчи 
гурухга биринчи устунни тўлдиришни, учинчи гуруҳга учинчи устунни 
тўлдириш 
вазифаси 
берилади. 
Чунки 
бакалаврлар 
иқтисодий 
тушунчаларни 
ўзлаштиришлари 
билан 
мехнат 
унумдорлиги
тушунчаларни билишлари кузатилган. Навбатда ўрганишга таклиф 
этилаётган фан айни учта гурух оралиғида бўлганлиги боис, мехнат 
унумдорлиги ва мехнат самарадорлигига таъсир этувчи омиллар, мехнат 
унумдорлиги кандай аниклаш усуллари кўрсатиб ўтилган. Шунинг учун 
таҳлил асосида иккинчи гуруҳга иккинчи устунни тўлдириш вазифаси 
берилади. 
2. Дарснинг биринчи қисмида ўз-ўзидан меҳнат унумдорлигини 
оширишнинг кандай ички ва ташқи заҳиралари (резервлари)ни биласиз?, 
Меҳнат унумдорлигини улчаш усуллари ҳақидаги фикрлар юзага чиқади. 
Аввалги гуруҳларни сақлаган ҳолда, бакалаврларга “Меҳнат иқтисодиёти 
ва социологияси” фанида муҳим ҳисобланган бу икки тушунчанинг 

---

302 
моҳиятини тушуниб олишга оид дарс ва вазифа таклиф этилади: 
Мехнат унумдорлигини 
оширишнинг кандай ички ва ташки
захиралари (резервлари)ни биласиз? 
Меҳнат унумдорлигини ўлчаш 
усуллари
3. Вазифада таълим олувчилар ўзлари мехнат унумдорлигини аниклашда 
кайси усул кенг кулланилишини ва мехнат унумдорлиги ва иш хаки 
уртасидаги богликлик ўз фикрлари орқали баён этадилар. Шунинг учун 
ўқитувчи томонидан бу икки тушунчани қандай қилиб талабалар ўрганиши 
мумкинлигини сўрайди ва ўз-ўзидан дарс мавзусида режага киритилган 
методларга ўтилади.
Меҳнат 
унумдорлигини 
аниқлашда 
кайси 
усул 
кенг 
қўлланилади? 
Мехнат унумдорлиги ва иш хаки 
ўртасидаги богликлик 
4. Мехнат унумдорлигига оид назарияларни ўрганиш - иқтисодий 
муносабатларни ташкил этишда муҳим бўлганлиги боис дарсда учта 
назариянинг таҳлили олиб борилади: 
А. Маршалл 
Ф. Хайек 
Жон Кейнс 
Ҳар бир назарияни таҳлил этиб, ундаги ҳам социологик, ҳам 
иқтисодий механизм аниқланади. Бу эса иқтисодий муносабатларни 
ташкил этишда социологик омилнинг таъсири муқаррарлигини англаш 
билан бирга, республикамиз миқёсида олиб борилаётган иқтисодий 
ислоҳотларда “инсон омили” бежиз қўйилмаётганлигини тўлиқ англаб 
олишга олиб келади. 
Шунинг учун дарс якунида қуйидаги жадвални тўлдиришни таклиф 
этилади: 
Нимани билар 
эдик? 
Нимани билишни 
хохлаймиз? 
Нимани билиб 
олдик? 
Бу жадвални тўлдириб келиш уйга мустақил вазифа сифатида берилади.