Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

қиймат ва натурал кўрсаткичлар. қиймат кўрсаткичлари барча 
даромад кўрсаткичлари ва пул кўринишидаги бошқа кўрсаткичлар (товар 
айланиши, хизматлар, ташишлар, пул жамғармалари ва қўйилмалари ва 
ҳоказоларнинг ҳажми)ни ўз ичига олади. 
Натурал кўрсаткичлар натурал бирликларда (дона, кв.м., куб м. ва 
ҳоказолар) ўлчанадиган муайян моддий неъматлар ва хизматлар – озиқ-
овқат маҳсулотлари, энергия истеъмоли, мол-мулк, тураржойлар, маданий-
маиший товарлар таъминотининг ҳажмини ифодалайди. 

---

86 
Турмуш даражасини ифодалашда миқдор ва сифат кўрсаткичлари 
муҳим аҳамиятга эга. Миқдор кўрсаткичлари муайян моддий неъматлар 
ва хизматлар истеъмол ҳажмини аниқлайди. Сифат кўрсаткичлари эса, 
аҳоли фаровонлигини сифат жиҳатидан баҳолаш имконини беради. Улар 
моддий неъматлар, хизматлар истеъмол таркиби, овқатланиш, маълумот, 
малака, узоқ муддатга мўлжалланган ижтимоий-маиший буюмлар билан 
таъминланганлик даражаси кабиларни ўз ичига олади. 
Аҳоли фаровонлиги пропорцияси ва тақсимот таркибининг 
(аҳоли қатламларини даромадлар бўйича тақсимланиши, даромадлар ва 
истеъмолни концентрациялаш ҳамда дифференциациялаш кўрсаткичлари 
ва бошқалар) ифодаловчи кўрсаткичларни мустақил кўрсаткичлар 
сифатида ажратиб кўрсатиш мумкин. 
Статистик кўрсаткичлар. Статистик кўрсаткичлар турмуш 
даражаси кўрсаткичлари тизимида муҳим ўрин тутади.
Бозор иқтисодиёти муносабатлари шароитида илгари қабул қилинган 
таснифдан фойдаланиш деярли мумкин эмас, чунки шўролар даврида 
таркиб топган 280дан ортиқ кўрсаткични баҳолаш жуда мураккаб ва шу 
билан бирга сўнгги йилларда ижтимоий тараққиётнинг йуналишлари, 
ҳисоб юритиш ва ҳисобот амалиёти туб ўзгаришларга юз тутди ва 
мамлакатда миллий манфаатларни ҳимоя қилувчи иқтисодий омиллар 
муҳим ўрин тутади. 
Ҳозирги пайтда юзага келган шароитларни ҳисобга олиб, бозор 
иқтисоди шароитларига мувофиқлаштирилган қуйидаги янги кўрсаткичлар 
тизими таклиф этилади: