Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат университети

Интервью усули 
Интервью – бу, интервьюернинг респондент билан бевосита, 
мақсадга мувофиқ суҳбати орқали маълумот олиш усулидир. Фойдаланиш 
даражаси ва олинган маълумотнинг ишончлилиги бўйича у энг асосий
усуллардан саналади. Социологик тадқиқотларда интервью усулини 

---

195 
қўллашнинг асосий соҳалари қуйидагилар: 
- гипотезалар тузиш ва муаммони аниқлаш; 
- йирик миқёсдаги ижтимоий сўровлар ўтказиш услубиётини ишлаб 
чиқиш; 
- кичик танловли ижтимоий-психологик тадқиқотларда маълумот 
тўплашнинг қўшимча усули сифатида; 
- маълумот базасини аниқлаш ва текшириш учун назорат 
тадқиқотларида.
Анкетали усул билан таққослаганда интервью усули бир қатор 
камчиликлар ва афзалликларга эга. Шу боис режалашда улардан қайси 
бири афзалроқ, яъни кам вақт ва маблағ сарфлаб, муҳимроқ ва ишончли 
маълумот олиш мумкинлигини аниқлашга тўғри келади. Бу танлов 
тадқиқотнинг аниқ мақсад ва вазифалари, шунингдек, ташкилий 
имкониятлари ва шароитларига боғлиқ. 
Анкетали ва интервью усуллари социолог ва респондентнинг савол-
жавобга киришиш шакли билан фарқланади. 
Интервью усулида тадқиқотчи ва респондент ўртасидаги контакт 
тадқиқотчи кўзда тутган саволларни бериш, ҳар бир киши билан суҳбат 
ташкил этиш ва ўтказиш, олинган жавобларни йўриқномага мувофиқ 
белгилаш билан шуғулланадиган интервьюер орқали амалга оширилади. 
Муайян ҳажмдаги маълумотни олиш учун тадқиқотчи интервью 
усулида анкетали усулга қараганда кўпроқ вақт ва маблағ сарфлайди. 
Интервьюларни туркумлаш. Техникаси ва шакли бўйича 
интервьюлар шаклга эга (стандартга келтирилган) ва шаклга эга бўлмаган 
(ностандарт) интервьюларга ажратилади. Шаклга эга интервьюларда 
саволларнинг тузилиши, тартиби, мумкин бўлган жавобларнинг рўйхати, 
сони ёзув шакли олдиндан белгилаб қўйилади. 
Ностандарт интервьюда эса, суҳбат умумий мавзуда юритилади, 
саволлар ва жавоблар олдиндан аниқлаб қўйилмайди ва ёзув 
стандартлаштирилмайди. Бу интервьюнинг табиий вазиятдаги энг қулай ва 
самарали тури ҳисобланиб, гипотезалар ишлаб чиқиш ва анкета тузиш 
учун объект хусусида билимларни кенгайтириш зарур бўлган, яъни 
социологик тадқиқотларнинг ўрганиш (разведка) босқичида жуда муҳим.
Материалларни 
қайта 
ишлаш 
ва 
таҳлилнинг 
қийинлиги, 
интервьюернинг касб маҳорати ва унинг субъектив тасаввурига 
боғлиқлиги, яъни муаммонинг моҳиятини ихтиёрий равишда талқин 
қилиш мумкинлиги ностандарт интервьюнинг камчиликларидан саналади. 

---

196