Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

Экскурсия хизматларини ташкил қилиш. Туристик 
маршрутда экскурсия хизматларини ташкил қилиш турнинг 
жизабадор, қизиқарли ўтишини таъминлайди. Ҳар қандай туристик 
маршрутда экскурсияларни ташкил қилиш туроператорнинг 
тадбиркорлигига боғлиқ бўлади. 
Ҳозирги вақтда шаҳарлардаги диққатга сазовар жойларни 
кўришга ва диний зиёратгоҳ масканларга келиб-кетувчи 
туристларни 
экскурсияларга 
таклиф 
қилиш 
деярли 
йўқ 
ҳисобланади. Чунки бундай жойларга ҳам пухта тузилган туристик 
маршрутлар ишлаб чиқилмаган. Энг афсусланарли жойи шундаки, 

---

97 
ҳозиргача туристларга турист юрмоқчи ва кўрмоқчи бўлган 
маршрут унга оғзаки ҳолда таклиф қилинмоқда. Шаҳарлардаги 
хотира боғлари, ўлкашунослик, халқлар тарихи ва ҳайвонот олами 
билан 
боғлиқ 
музейлар, халқимизнинг 
ҳунармандчилиги 
устахоналарига маҳаллий туризмда ҳам, халқаро туризмда ҳам 
қизиқарли экскурсиялар уюштиришнинг катта имкониятлари 
деярли барча шаҳарларимизда мавжуд. 
Шаҳар ичидаги туристик маршрутда албатта экскурсия 
маршрутлари қўйилиши лозим. Бунинг учун шаҳарлардаги 
экскурсия 
объектлари 
тўлиқ 
рўйхатга 
олиниб 
ундаги 
хизматларнинг турлари ва баҳолари аниқланиши лозим. Энди 
шаҳарлардан чиқиш ва узоқ масофаларга (экотуризм, археологик 
ёки 
овчилик 
туризми 
кабилар) бориладиган 
туристик 
маршрутларда албатта йўл-йўлакай кўриб ўтиладиган экскурсия 
маршрутлари бўлиши маршрутни қизиқувчанлиги, турли-
туманлигини кучайтиради. 
Чунки, узоқ масофага автотранспортда тўхтовсиз юриш 
туристларни толиқтиради (айниқса табиий рельефи қарийиб бир 
хил бўлган чўл ҳудудларидан юрилганда). Узоқ масофалардаги 
туристик маршрут ишлаб чиқилганда дастлаб йўл ва йўл арофида 
бўлган диққатга сазовар жойлар, балки, тарихий обидалар, 
булоқлар ёки қадимий дарахтлар, сайллар ва бошқа тўхташ мумкин 
бўлган объектлар ҳақида маълумотлар тўпланади. 
Туристик маршрут тузувчи бу объектларнинг энг жозибадор, 
қизиқтирувчиларига 
экскурсиялар 
уюштиришини 
туристик 
маршрутга киритиши туристнинг йўлда зерикишнинг олдини 
олади. Шу ўринда яна бир муҳим фикрни ёдда сақлаш лозимки 
маршрут ҳақидаги букловда ёки ахборотномада маршрут йўли 
атрофидаги барча диққатга сазовар объектларнинг рангли расмлари 
қисқача 
изоҳда 
берилиши 
туристларнинг 
экскурсияларни 
танлашига шароит яратади. 
Экскурсияларни танлашда объект асосий йўлдан жуда ҳам 
узоқ бўлмаслигига эътибор бериш лозим. Экскурсияларда дам 
олиш ёки овқатланишни экспедиция усулида ўтказиш мумкин. Бу 
ҳақда ушбу маърузада тавсиялар берилди.