Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис

2-чизма. Туристик бозордаги талаб ва таклифлар 
Бозорнинг сиғимдорлиги ахолининг талаб доирасида тўлов 
қобилиятига эгалиги, нарх даражаси ва туристик таклифларнинг 
тавсифига боғлиқ бўлади. Туристик махсулотга бўлган талаб ва 
нарх даражасига қараб қисқариши ёки бўлмаса аксинча ошиб 
бориши мумкин. Бозорнинг сиғими ва унинг ўзгариши 
тенденциясини биладиган корхона ушбу бозордан равнақи 
даражаси учун фойдаланиш имкониятига эга бўлади келади. 
Туристик бозорда бир-бирига қарама-қарши ҳаракатланадиган 
ҳамда туристик айланма ҳаракат яратувчи пул оқими йўналиши ва 
туристик маҳсулотнинг мунтазам ҳаракатланишини яратиб берувчи 
омил вужудга келтиради. 
Туристик айланма ҳаракат - иқтисодий алоқалар таркибига 
кирувчи хизматни пулга ёки бўлмаса пулни хизматга 
алмаштирувчи жараён киради.Ушбу жараён туристик махсулот 
оқимининг ҳаракатланиш йўналиши, инвестицияларнинг туризм 
сохасини ривожлантириш ва туристик фаолиятдан келадиган 
даромаднинг бюджетга келиб тушишини кўрсатиб беради. 
Туристик айланма ҳаракат қуйидаги схема бўйича амалга 
оширилади: 
1.Турист йўлланмани сотиб олади ва туристик компанияга пул 
тўлайди. 
2.Оқибатда турист ўзининг истак-талабини қондиради. 
3.Туристик корхона сотилган туристик маҳсулот учун пулни 
олади, туристик индустриянинг ривожи учун инвестиция ўтказади 
ёки бўлмаса янги турдаги туристик маҳсулотни сотиб олади. 
Туристик бозор 
Туристик маҳсулот учун таклифлар 
Турмаҳсулотга талаб 
Даромад олиш 
мақсадида туристик 
маҳсулот ишлаб 
чиқариш
Туристлар талабини 
сифатли ва саноқбай (ҳар 
бири билан алоҳида) 
қондириш мақсадидаги 
туристик маҳсулот ишлаб 
чиқариш 
Туристик 
маҳсулотни сотиб 
олиш истаги ва 
имконияти бор 
истеъмолчилар 

---

27 
4 .Туристик корхона сотилган туристик махсулот учун бож 
тўлайди, турли шаклдаги тўловларни бажаради, ўз ишчи 
ходимларига ойлик тўлайди. 
Туристик корхона доимий ўзгариб турувчи рақобатчилик 
мухитида барқарор тарзда қаттиқ тартиб вазиятида иш олиб 
бориши лозим. Ушбу мухит элементлари бўлиб бир нечта бозорлар 
ҳисобланади. Улар туристик махсулот коньюктурасини аниқлаб 
берувчи ва туристик корхонанинг иқтисодиётига таьсир ўтказувчи 
ҳисобланади: 
· Мехнат бозори; 
· Молиявий бозор; 
· Инвестициялар бозори; 
· Туристик махсулотлар бозори.